1. Upadły podmiot pozostaje podatnikiem podatku VAT w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ obowiązanym do zapłaty podatku od czynności określonych w art. 2 tej ustawy, z tym że w czynnościach tych reprezentuje upadłego syndyk.
2. Ustawa o VAT nie przewiduje zwolnienia podatkowego od sprzedaży towarów i usług w toku postępowania upadłościowego.
3. Data zaprzestania działalności, a więc sprzedaż ostatniego składnika majątku, a nie data ogłoszenia upadłości stanowi podstawę do unieważnienia NIP.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest bezzasadna. Zaskarżona decyzja w pełni odpowiada prawu i nie narusza wskazanych w skardze przepisów w najmniejszym stopniu.
Przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe /Dz.U. 1991 nr 118 poz. 512 ze zm./ przewidują uznanie podmiotu gospodarczego za upadły w warunkach określonych w art. 1 par. 1 i 3. Datą ogłoszenia upadłości jest data postanowienia sądu w tym przedmiocie /art. 15/. Na skutek ogłoszenia upadłości upadły traci z mocy samego prawa zarząd oraz możność korzystania i rozporządzania majątkiem należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości, jako też nabytym w toku postępowania. Majątek ten stanowi masę upadłości /art. 20 par. 1 Prawa upadłościowego/. Masa upadłości stanowi oznaczenie wszystkich przedmiotów majątkowych wchodzących w jej skład i jest ona przedmiotem, a nie podmiotem prawa.
Ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa nie pozbawia go podmiotowości prawnej ani prawa własności majątku, powoduje jedynie odjęcie zarządu i możności korzystania i rozporządzania majątkiem. Upadły podmiot pozostaje więc w dalszym ciągu podmiotem praw i obowiązków jak i właścicielem majątku, nie może jedynie zarządzać ani reprezentować majątku wchodzącego w skład masy. Czynności prawne jak i procesowe podejmuje za upadłego i na jego rachunek syndyk, który zgodnie z art. 90 Prawa upadłościowego z mocy prawa obejmuje majątek upadłego i zarządza nim oraz reprezentuje go w postępowaniu dotyczącym mienia wchodzącego w skład masy /art. 60 Prawa upadłościowego/, w tym także w postępowaniu administracyjnym i administracyjnosądowym.
Przedstawione wyżej określenie pozycji prawnej upadłego, syndyka i masy upadłości zgodne jest z utrwaloną w doktrynie i orzecznictwie sądowym interpretacją powołanych przepisów. Dla przykładu wskazać należy komentarz Zdzisława Świebody do Prawa upadłościowego /Wydawnictwo Prawnicze 1996 r./, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1995 r. AZP 10/95 /OSNAPU 1995 nr 22 poz. 270/.
Odmienne wywody skargi na tle art. 90 i art. 20 par. 1 Prawa upadłościowego, że syndyk wykonuje wyłącznie czynności egzekucyjne wobec masy upadłości i że nie reprezentuje upadłego w czynnościach prawnych nie mają uzasadnienia prawnego.
Nie ma również uzasadnienia prawnego pogląd skarżącego, że Prawo upadłościowe stanowi lex specialis w stosunku do wszelkich innych ustaw i wyłącza ich stosowanie. Prawo upadłościowe przewiduje jedynie ograniczenie swobody działania określonych podmiotów w zakresie zarządu i rozporządzania majątkiem w celu zaspokojenia ich wierzycieli, nie przewiduje natomiast jakichkolwiek zwolnień z obowiązków podatkowych.
We wspomnianej uchwale Sądu Najwyższego jak również w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego m.in. w wyrokach z dnia 13 września 1996 r. SA/Lu 2149/95 /Monitor Podatkowy 1997 nr 3 str. 83/, z dnia 25 listopada 1994 r. SA/Po 1952/94 /Biuletyn Skarbowy Ministra Finansów 1996 nr 2 str. 31/, z dnia 20 stycznia 1995 r. SA/Kr 198/95 /Fiskus 1996 nr 5 str. 14/ w sposób jednoznaczny przyjmuje się, że ogłoszenie upadłości nie zwalnia upadłego podmiotu od obowiązków podatkowych. Upadły podmiot pozostaje podatnikiem podatku VAT w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT obowiązanym do zapłaty podatku od czynności określonych w art. 2 tej ustawy, z tym, że w czynnościach tych reprezentuje upadłego syndyk. Oczywiste jest i tak przyjęły organy podatkowe w niniejszej sprawie, że syndyk nie jest podmiotem zobowiązanym podatkowo, lecz obejmując zarząd majątkiem upadłego działa w jego imieniu i na jego rachunek we wszystkich czynnościach prawnych.