Wojewódzki Sąd Aministracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zofia Przegalińska, Sędziowie Asesor WSA Kazimierz Maczewski (spr.),, Sędzia NSA Iwona Tomaszewska, Protokolant Joanna Zienkowicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 sierpnia 2004 r. sprawy ze skargi "M." w S. na postanowienie Izby Skarbowej z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego I. uchyla zaskarżone postanowienie II. orzeka, iż zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu
Na wniosek wierzyciela - "M." w S., działający w charakterze organu egzekucyjnego Naczelnik Urzędu Skarbowego wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko zobowiązanej B. B., na podstawie wystawionego przez wierzyciela tytułu wykonawczego nr [...] z dnia [...] r., dotyczącego wyegzekwowania nienależnie pobranych zasiłków okresowych i celowych za okres od października 1996 r. do września 1999 r. w kwocie [...] zł oraz odsetek od tej kwoty. W dniu [...] r. na poczet zaległości dokonano zajęcia emerytury zobowiązanej w ZUS. Na konto organu egzekucyjnego ZUS przekazał dwa potrącenia w łącznej kwocie [...] zł, które zarachowano na poczet kosztów egzekucyjnych.
W dniu [...] r. zobowiązana wniosła do Urzędu Skarbowego zarzut na prowadzenie postępowania egzekucyjnego - przy braku wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym oraz niedopuszczalności egzekucji administracyjnej. W związku z wniesieniem zarzutu organ egzekucyjny zwrócił się do wierzyciela o zajęcie stanowiska, a wierzyciel postanowieniem z dnia [...] r. wyraził negatywne stanowisko w sprawie zgłoszonych zarzutów, potwierdzając zasadność egzekwowania nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej w trybie egzekucji administracyjnej.
Na to postanowienie zobowiązana wniosła zażalenie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które postanowieniem z dnia [...] r. uchyliło zaskarżone postanowienie, uznając zarzuty zobowiązanej za uzasadnione. W uzasadnieniu postanowienia SKO stwierdziło, że brak jest podstaw prawnych do egzekwowania należności wierzyciela na podstawie jego decyzji - obowiązek zobowiązanej powinien wynikać z orzeczenia sądu powszechnego.
Uwzględniając stanowisko Samorządowego Kolegium Odwoławczego postanowieniem z dnia [...] r. nr [...] z powołaniem się na art. 59 § 3 w zw. z art. 59 § 1 pkt 2 i art. 34 § 4 ustawy z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 (zwaną dalej "u.p.e.a.") Naczelnik Urzędu Skarbowego umorzył postępowanie egzekucyjne, obciążając wierzyciela kosztami egzekucyjnymi w kwocie [...] zł, a przekazane przez ZUS potrącenia w kwocie [...] zł zwrócono B. B. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że postanowieniem z dnia [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło zaskarżone postanowienie "M." w S. z dnia [...] r. i uznało zarzuty zobowiązanej za uzasadnione, wobec czego postępowanie egzekucyjne należało umorzyć.
Na postanowienie organu pierwszej instancji wierzyciel wniósł zażalenie, podważając zasadność stanowiska Samorządowego Kolegium Odwoławczego co do braku wymagalności należności wierzyciela i konieczności wcześniejszego uzyskania orzeczenia sądu powszechnego dla prowadzenia egzekucji administracyjnej przeciwko zobowiązanemu oraz zarzucając niesłuszne obciążenie tegoż wierzyciela kosztami egzekucyjnymi.
Postanowieniem z dnia [...] r. nr [...] z powołaniem się na przepis art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 Kodeksu postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071) Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Organ odwoławczy w uzasadnieniu postanowienia podniósł, że postępowanie egzekucyjne zostało zasadnie umorzone, ponieważ w razie wniesienia zarzutów przez zobowiązanego organ egzekucyjny wydaje w związku z tym postanowienie, jednak - zgodnie z art. 34 § 4 u.p.e.a. - może je wydać dopiero po otrzymaniu ostatecznego postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela. Wyjaśnił dalej organ odwoławczy, że wypowiedź wierzyciela jest dla organu egzekucyjnego wiążąca (art. 34 § 1 u.p.e.a.), a w przedmiotowej sprawie taka wypowiedź zawarta jest w ostatecznym postanowieniu SKO z dnia [...] r., którym uznano jako zasadny zarzut braku wymagalności w trybie administracyjnym zobowiązania M. B. Ponadto wyjaśnił organ odwoławczy, że elementy jakie powinien zawierać tytuł wykonawczy określa w sposób enumeratywny art. 27 u.p.e.a., a brak któregokolwiek z nich stanowi na tyle poważne uchybienie, iż stanowić może podstawę wniesienia zarzutu w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Stwierdził dalej organ odwoławczy, że jednym z podstawowych elementów, które powinien zawierać tytuł wykonawczy jest podstawa prawna podlegającego egzekucji obowiązku - takiej podstawy nie stanowią jednak przepisy ustawy z dnia 29.11.1990 r. o pomocy społecznej (j. t. Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.), bowiem z art. 40 § 1 tej ustawy wynika jedynie, że nienależnie pobrane świadczenia poddane są egzekucji administracyjnej. Egzekucję administracyjną stosuje się do określonych obowiązków wtedy, gdy wynikają one z orzeczeń wydanych przez sąd, organ administracji lub inny organ albo bezpośrednio z przepisów prawa. W przedmiotowej sprawie brak właśnie takiego orzeczenia, które określałoby egzekwowany obowiązek. Zdaniem organu odwoławczego przedmiotowy tytuł wykonawczy powinien być zwrócony wierzycielowi przez organ egzekucyjny, jako niespełniający ustawowego wymogu - nie może być on podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego.