1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./, posługuje się pojęciem istotnego odstąpienia od warunków pozwolenia na budowę /art. 36a, art. 50 ust. 1 pkt 3/, ale tego pojęcia nie określa. Z tego względu należy uznać, że pojęcie to należy do sfery uznania administracyjnego i tym samym rodzaj odstępstwa /istotne, nieistotne/ ocenia właściwy organ administracji na zasadzie swobodnego uznania, które winno być szczegółowo umotywowane. Skoro ocena tego pojęcia oparta jest na kryterium swobody organu, przeto dowód z opinii biegłego, na okoliczność czy zaistniały istotne odstąpienia od warunków pozwolenia na budowę byłby w sprawie nieprzydatny, bowiem opinia biegłego oparta byłaby na takim samym kryterium.
2. Istotne odstępstwo od warunków pozwolenia na budowę istnieje wówczas, gdy narusza uzasadnione interesy osób trzecich, w rozumieniu art. 5 ust. 2 Prawa budowlanego, zmienia jakościowo obiekt budowlany, lub może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, bądź zagrożenie dla środowiska.
Są to w zasadzie jaskrawe odstępstwa od warunków pozwolenia na budowę. Prowadzi to do konkluzji, iż wyczerpująca definicja istotnego odstępstwa jest nader utrudniona, przeto kwestia czy zachodzi takie odstępstwo może być zbadana tylko na tle konkretnej sprawy.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Haliny i Adama Sz. na decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Rz. z dnia 14 kwietnia 2000 r. (...) w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie dotyczącej odstąpienia od warunków pozwolenia na budowę - skargę oddala.
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Rz., decyzją z dnia 4.01.2000 r., (...) umorzył postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia czy w trakcie realizacji zmiany konstrukcji dachu na budynku mieszkalnym oraz dobudowy ganku wejściowego na działce nr 867, obręb 213 przy ulicy J. 3 w Rz., nastąpiło istotne odstępstwo do pozwolenia na budowę (...) z dnia 25.01.1999 r., udzielonego przez Prezydenta Miasta Rz.
Wskazaną decyzję wydał na podstawie art. 104 i art. 105 par. 1 Kpa oraz art. 81 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./.
W motywach tej decyzji przytoczył, że Halina i Adam Sz. zwrócili się do organu nadzoru budowlanego o sprawdzenie czy inwestorzy Zofia i Jan H. prowadzą roboty budowlane zgodnie z pozwoleniem wydanym przez Prezydenta Miasta Rz. z dnia 25.01.1999 r., (...).
Powyższą decyzją udzielono inwestorom pozwolenia na zmianę konstrukcji dachu na budynku mieszkalnym oraz na dobudowę ganku wejściowego do tego budynku, położnego na działce nr 867, obręb 213 w Rz. przy ulicy J., zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym. Projekt budowlany przewidywał:
1/ dobudowę od strony północnej budynku mieszkalnego o szerokości 2 m, w odległości 3 m od granicy działki sąsiedniej,
2/ dobudowę od strony wschodniej /od ul. J./ o szerokości 1,78 cm, w odległości 6 m od krawędzi jezdni,
3/ wykonanie okapu dachu o wysięgu 50cm poza lico ściany budynku od strony północnej.
W dniu 8.06.1999 r. i 30.07.1999 r. organ pierwszej instancji przeprowadził czynności kontrolne i na ich podstawie ustalił następujący stan faktyczny:
Dobudowa od strony północnej oraz od strony wschodniej nie jest usytuowana równolegle do granic działki. Wynika to z faktu, że istniejący budynek mieszkalny był zrealizowany z lekkim ukosem w stosunku do granic.
Szerokość dobudowy od strony północnej wynosi 2,08 m. Odległość zachodniego narożnika do granicy działki sąsiedniej wynosi 2,88 m /przy przyjęciu jako linii granicy zewnętrznej krawędzi murku ogrodzeniowego. Odległość wschodniego narożnika od granicy działki sąsiedniej wynosi 3,05 m /przy przyjęciu jako linii granicy zewnętrznej krawędzi murku ogrodzeniowego. Szerokość murku ogrodzeniowego wynosi 12,5 do 15 cm. Ustalono, że ogrodzenie wraz z murkiem ogrodzeniowym zostało wykonanie w 1965 r. na podstawie pozwolenia na budowę z dnia 19.08.1965 r., (...) udzielonego Janowi H. przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Rz. Według oświadczenia Jana H., murek ogrodzeniowy wykonany jest na działce nr 867, zaś granica działki przebiega po zewnętrznej krawędzi murku.
Natomiast według oświadczenia Haliny i Adama Sz., granica pomiędzy działkami nr 867 i 868 przebiega pośrodku murku ogrodzeniowego.
Na gruncie nie ma zestabilizowanych graniczników rozgraniczających ww. działki i w takiej sytuacji organ przyjął, iż granica przebiega po zewnętrznej krawędzi murku ogrodzeniowego. Ustalenie innego przebiegu granicy w przypadku, gdy strony mają odmienne zdanie co do jej przebiegu, może nastąpić poprzez przeprowadzenie postępowania o rozgraniczenie nieruchomości.