1. W każdym wypadku przejmowania przez prawo podatkowe pojęć prawa cywilnego należy badać, czy takie przejęcie w konkretnej sytuacji nie będzie sprzeczne z celami prawa podatkowego, należącego do sfery prawa publicznego.
2. Na gruncie prawa podatkowego możliwość swobodnego kształtowania stosunków wzajemnych pomiędzy stronami umowy agencyjnej jest z mocy prawa ograniczona postanowieniami art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o podatku obrotowym /Dz.U. 1983 nr 43 poz. 191 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Krzysztofa M. na decyzję Podatkowej Komisji Odwoławczej przy Izbie Skarbowej w G. W. z dnia 26 czerwca 1991 r. w przedmiocie ustalenia zobowiązania w podatkach obrotowym i dochodowym.
W dniu 18 stycznia 1988 r. Krzysztof M. zgłosił obowiązek podatkowy w podatku obrotowym z tytułu podjęcia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług biurowych i usług handlowych /reklamy, pośrednictwa handlowego/. Następnie rozszerza zakres swej działalności: w lutym 1988 r. został zarejestrowany w rejestrze osób prawnych i fizycznych handlujących towarami, których obrót z zagranicą nie wymaga koncesji, a w dniu 22 września 1988 r. Urząd Miejski w G. W. rozszerza dotychczasowe zezwolenie na wykonywanie usług o pośrednictwo przy sprzedaży komisowej artykułów przemysłowych.
Podczas przeprowadzonej w styczniu i lutym 1990 r. kontroli ksiąg handlowych oraz prawidłowości rozliczeń z budżetem za 1988 r. przez pracowników Urzędu i Izby Skarbowej w G. W. stwierdzono, iż usługi w zakresie pośrednictwa przy sprzedaży rzeczy były wykonywane przez zawieranie umów agencyjnych. W umowach agencyjnych zleceniodawcami były osoby fizyczne, które deklarowały do sprzedaży towary pochodzenia zagranicznego, nabyte i sprowadzone za własne dewizy bądź uzyskane na podstawie darowizn. Kupującymi na podstawie faktur były jednostki gospodarki uspołecznionej na terenie całego kraju. Prowadzone przez Krzysztofa M. przedsiębiorstwo "T." miało - wynikające z umów agencyjnych - umocowanie do przyjęcia zapłaty za zrealizowaną sprzedaż, a także przyjęło na siebie obowiązki gwaranta jakości sprzedawanych towarów, tworząc specjalny fundusz gwarancyjny w relacji do wartości sprzedaży. Kontrolujący ustalili ponadto, iż w wystawionych fakturach jako sprzedający występuje przedsiębiorstwo "T." , co było niezgodne z ustaleniami par. 2 pkt 1 zawieranych umów agencyjnych, iż zleceniodawca powierza agentowi prowadzenie w imieniu i na rzecz zleceniodawcy usługi handlowej w postaci sprzedaży różnych wymienionych w umowie towarów. Konsekwencją powyższego było, że jednostki gospodarki uspołecznionej, nabywając towary, sporządzały i przesyłały informacje do Izby Skarbowej w G. W. o zawartych transakcjach z Przedsiębiorstwem Reklamowo-Handlowym i Usług Biurowych "T." , a nie ze zleceniodawcami, to jest osobami fizycznymi, które figurują w umowach agencyjnych, pomimo że w fakturach wyszczególnia się numery umów agencyjnych. Zdaniem kontrolujących, świadczyło to o tym, że osoby fizyczne jako sprzedający były objęte tajemnicą w zawieranych transakcjach sprzedaży.
Powyższe ustalenia były podstawą do sformułowania wniosku w protokole pokontrolnym z dnia 9 lutego 1990 r., iż przedsiębiorstwo "T." w powyższym zakresie działało we własnym imieniu i na własny rachunek, wskutek czego obrotem powinna być pełna należność uzyskana ze sprzedaży. Prowadzone w tym zakresie księgi handlowe wnioskuje się uznać za "wadliwe" w toku postępowania podatkowego.
Dodatkowe czynności kontrolne związane z prowadzeniem ksiąg handlowych i rozliczeń z budżetem za 1988 r. przeprowadzili pracownicy Urzędu Skarbowego w dniach 27 i 28 marca 1990 r. Dotyczyły one między innymi zasad tworzenia i wykorzystania przez skarżącego funduszu gwarancyjnego przeznaczonego na naprawy sprzedawanego sprzętu radiowo-telewizyjnego. W 1988 r. kwota naliczonego funduszu gwarancyjnego wyniosła 7 653 148 zł, natomiast na naprawy wydano jedynie 1 827 010 zł.