Podstawy odpowiedzialności małżonka podatnika za zobowiązania podatkowe podatnika może być zarówno art. 41 jak i art. 45 ewentualnie z art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny, nie będący związany granicami skargi /206 Kpa/ stwierdza, iż jest ona nieuzasadniona.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe małżonka oparta może być na dwóch podstawach prawnych. Pierwszą z nich określa art. 41 ustawy o zobowiązaniach podatkowych stanowiąc, że małżonek podatnika odpowiada solidarnie z podatnikiem za jego zaległości podatkowe powstałe w czasie trwania małżeństwa, a zaległości podatkowe podlegają zaspokojeniu z majątku wspólnego małżonków. W niniejszej sprawie sąd nie dopatrzył się, by organy podatkowe orzekając o odpowiedzialności Marzeny W. za zobowiązania jej męża w oparciu o art. 41 ustawy o zobowiązaniach podatkowych naruszyły obowiązujące prawo, bowiem pozostawali oni w dniu powstania zobowiązań podatkowych Cezarego W. małżeństwem, a ustrój wspólności majątkowej między małżonkami został zniesiony dopiero wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w P. z dnia 14 maja 1992 r.
Druga samodzielna podstawa prawna odpowiedzialności małżonka za długi podatkowe drugiego współmałżonka może być art. 45 ust. 2 ustawy o zobowiązaniach podatkowych w związku z art. 12 ust. 1 i ust. 3 ustawy o zobowiązaniach podatkowych. Art. 45 ust. 12 ustawy o zobowiązaniach podatkowych pozwala na orzekanie o odpowiedzialności nabywcy majątku będącego członkiem rodziny podatnika. Nabywca majątku będący członkiem rodziny podatnika odpowiada bowiem za wszystkie zaległości podatkowe podatnika bez względu na to, czy występuje jakikolwiek związek między tymi zaległościami a nabytym majątkiem, a granicą odpowiedzialności jest wartość nabytego majątku.
Cechą charakterystyczną polskiego prawa podatkowego jest jego autonomiczność w stosunku do innych gałęzi prawa pozytywnego. Przejawia się to m.in. w tym, że dla celów orzekania o odpowiedzialności za zobowiązania podatnika - ustawa o zobowiązaniach podatkowych na swój własny użytek definiuje pojęcie członka rodziny. I tak, za członków rodziny podatnika należy uważać osoby wymienione taksatywnie w art. 42 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111/ tzn. wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia z podatnikiem oraz osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.
Rozpatrując niniejszą skargę, Naczelny Sąd Administracyjny nie dopatrzył się, ażeby organy podatkowe orzekając o odpowiedzialności skarżącej za zobowiązania podatkowe jej męża, dopuściły się naruszenia art. 40 ust. 2 ustawy o zobowiązaniach podatkowych. Zarówno organ podatkowy I jak i II instancji wyjaśniają, że składniki majątkowe znajdujące się w mieszkaniu skarżącej zostały nabyte w czasie trwania związku małżeńskiego, gdy przebywają one na urlopie wychowawczym, a zatem mogły być nabyte jedynie z dochodów osiąganych z działalności gospodarczej prowadzonej przez jej męża-podatnika. Rażąco zaś nierówny podział majątku wspólnego ustalony /w sposób niezgodny z art. 42 i art. 43 kodeksu rodzinnego, opiekuńczego/ aktem notarialnym miał na celu uniknięcie egzekucji skierowanej przeciwko podatnikowi.