1. Właściciel nieruchomości, na której ma być zrealizowana inwestycja państwowa, jest stroną w rozumieniu art. 28 Kpa, ma więc interes prawny w uczestniczeniu w postępowaniu dotyczącym jego nieruchomości.
2. Niepowiadomienie przez organ administracji wszystkich stron o toczącym się postępowaniu w sprawie zatwierdzenia planu realizacyjnego inwestycji jest nie tylko sprzeczne z przepisami postępowania administracyjnego /art. 61 par. 4 Kpa/, lecz także rodzi negatywne skutki społeczno-gospodarcze i koliduje z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 38. poz. 229 ze zm./.
3. Przesłanką wydania decyzji na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64 ze zm./ jest wykonywanie robót zgodnie z zatwierdzonym planem realizacyjnym /lokalizacją szczegółową/. Jeżeli jednak właściciel gruntu nie uczestniczył w postępowaniu o zatwierdzenie planu realizacyjnego z winy organu, nie jest wobec niego spełniony warunek z art. 35 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej, dotyczący zgodności robót z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową /planem realizacyjnym/.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Józefy S. na decyzję Wojewody Przemyskiego z dnia 7 października 1981 r. nr GT-IV-8221/51/81 w przedmiocie budowy linii energetycznej i na podstawie art. 207 par. 1 i par. 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Naczelnika Miasta P. z dnia 16 lipca 1981 r., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Wojewody Przemyskiego kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącej.
Decyzją z dnia 4 maja 1981 r. Wojewoda Przemyski ustalił miejsce i warunki realizacji inwestycji w postaci przebudowy wyjść z GPZ Przeworsk. W podstawie prawnej decyzji powołał się na art. 20 prawa budowlanego oraz par. 9 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego /Dz.U. nr 8 poz. 48 ze zm./, a w uzasadnieniu stwierdził, że przebieg podłączeń kablowych jest w pełni uzasadniony względami technicznymi i nie może podlegać korekcie.
Decyzji tej nie doręczono żadnemu z właścicieli gruntów, przez które miała przebiegać inwestycja.
Na podstawie tej decyzji Zakład Energetyczny w Z. wystąpił do Naczelnika Miasta P. o wydanie zezwolenia na wejście w teren w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości /Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64 ze zm./.
Decyzją z dnia 16 lipca 1981 r. Naczelnik Miasta P. wydał wnioskodawcy decyzję zezwalającą na przeprowadzenie sieci elektrycznej m.in. przez nieruchomość Józefy B. Od tej decyzji wniosła ona odwołanie, zarzucając, że w wyniku przeprowadzenia nowej linii elektrycznej obok już istniejącej pozbawiona będzie możliwość uprawy swej nieruchomości, ponieważ w wyniku tego 1 ha ziemi pierwszej klasy stanie się bezużyteczny ze względu na dużą ilość zainstalowanych na parceli słupów.
Wojewoda Przemyski utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy, a w uzasadnieniu powołał się na zatwierdzone plany realizacyjne oraz brak możliwości innego usytuowania słupów w terenie.
Skarżąc decyzję Wojewody Przemyskiego do Naczelnego Sądu Administracyjnego, Józefa B. zarzuciła, że nikt jej nie powiadomił wcześniej, iż na jej parceli będzie aż 25 słupów, które uniemożliwią uprawę ziemi. Wbrew zatwierdzonym planom realizacyjnym ziemię tę można by zachować pod uprawę, gdyby zamiast linii napowietrznych przeprowadzono linie kablowe. Zdaniem skarżącej wartość zbieranego zboża przewyższałaby koszty zmiany projektów.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda Przemyski powtórzył argumenty zawarte w uzasadnieniu swej decyzji, a ustosunkowując się do propozycji zamiany linii napowietrznej na kablową stwierdził, że nie jest ona możliwa do zrealizowania z uwagi na znacznie zwiększony koszt inwestycji oraz trudności w uzyskaniu kabli. Potrzeby zapewnienia dostaw energii elektrycznej wymagają zatem wyrażenia zgody na realizację inwestycji według planu realizacyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wydanie zezwolenia na założenie lub przeprowadzenie na nieruchomości przewodów służących do przesyłania elektryczności zostało w art. 35 ust. 1 cytowanej ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości uzależnione od zgodności robót z zatwierdzonym planem realizacyjnym, przy czym przez pojęcie "zatwierdzenie" należy rozumieć wydanie decyzji ostatecznej. Ostateczność decyzji oznacza, że jest ona niezaskarżalna w zwykłym trybie przez strony.
Sporządzanie i zatwierdzanie planów realizacyjnych normuje ustawa - prawo budowlane oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego. Postępowanie w sprawie zatwierdzenia planu realizacyjnego odbywa się przy zastosowaniu kodeksu postępowania administracyjnego z wszystkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami, przy czym przytoczone wyżej akty prawne nie przewidują żadnych odstępstw od tej zasady, ani nie ograniczają zakresu stosowania kodeksu postępowania administracyjnego w tych sprawach. Wręcz przeciwnie, art. 54 ust. 2 i 3 prawa budowlanego nakłada na organ administracji obowiązek zapewnienia możliwości zgłoszenia wniosków i zastrzeżeń przez osoby trzecie w ciągu 14 dni.