Nie zapłacona w przewidzianym terminie zaliczka stanowi zaległość podatkową w rozumieniu art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ wtedy, gdy była w istocie należna Skarbowi Państwa, to jest gdy została objęta lub będzie objęta kwotą podatku ustalonego z decyzji przewidzianej w art. 5 ust. 3 tej ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 1990 r. sprawy ze skargi Zakładu "E." w C. na decyzję Izby Skarbowej w B. z dnia 2 sierpnia 1990 r. Nr PD.II-732-39 w przedmiocie ustalenia odsetek za zwłokę - 1/ uchylił zaskarżoną decyzję, 2/ zasądził od Izby Skarbowej w B. na rzecz Zakładu "E." w C. koszty postępowania w kwocie 2.100.000 zł.
Zaskarżoną decyzją utrzymano w mocy decyzję Urzędu Skarbowego w B. z dnia 4 kwietnia 1990 r. ustalającą Zakładowi "E." w C. odsetki za zwłokę w kwocie 67.550.000 zł od nieterminowej zapłaty zaliczki na podatek dochodowy za listopad i grudzień 1989 r.
Z powołaniem się na art. 3 ustawy z dnia 29 września 1989 r. o zmianach w wykonywaniu budżetu państwa (...) /Dz.U. nr 54 poz. 320/ i na art. 3 ustawy z dnia 30 października 1989 r. o zmianie ustawy budżetowej na rok 1989 (...) /Dz.U. nr 59 poz. 350/ Izba Skarbowa w B. wykazała, że zakład obowiązany był uiścić owe zaliczki do 20 grudnia 1989 r., przy czym zaliczka za listopad powinna odpowiadać różnicy między podatkiem należnym za okres od 1 stycznia do 30 listopada a sumą zaliczek za poprzednie miesiące, zaliczka zaś za grudzień powinna wstępnie odpowiadać zaliczce za listopad. Zaliczkę listopadową i grudniową należało uiścić w kwocie po 57.911.200 zł, stanowiącą różnicę między wynikającym ze złożonych deklaracji o dochodzie należnym podatkiem za 11 i za 10 miesięcy. Zakład uiścił w dniu 25 stycznia 1990 r. kwotę 140 mln zł na poczet podatku dochodowego, zarachowaną w przewadze na zaległe od 20 grudnia 1989 r. zaliczki. Przy ustalaniu odsetek za zwłokę z ostatniej dekady grudnia zastosowano rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 listopada 1989 r. /Dz.U. nr 61 poz. 367/, a za dni styczniowe rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31 grudnia 1989 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1990 r. nr 1 poz. 4/.
W skardze do sądu Zakład "E." w C. powtórzył zarzuty odwołania od decyzji I instancji. Wykazał mianowicie, że przed 20 grudnia 1989 r. miał już jasność co do znacznej nadpłaty w podatku dochodowym, co zwalniało go z obowiązku uiszczenia dalszych zaliczek na poczet tego podatku. Dokonana dnia 25 stycznia 1990 r. wpłata była z innego tytułu. Stanowiła bowiem zaliczkę na podatek dochodowy z tytułu przekroczenia wynagrodzeń w 1989 r. W końcu skarżący akcentował, iż sporządzony na dzień 3 lutego 1990 r. bilans za rok 1989 wykazał, iż suma uiszczonych zaliczek za 10 miesięcy przewyższała należny za cały rok 1989 podatek dochodowy o 84.633.500 zł.
W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy postulował oddalenie skargi.
W czasie rozprawy sądowej pełnomocnicy stron podtrzymali wcześniejsze wnioski, przy czym pełnomocnik skarżącego oświadczył dodatkowo, że wydana po bilansie i zeznaniu decyzja wymiarowa ustaliła należny podatek dochodowy za rok 1989 w kwocie o 85 milionów niższej od sumy uiszczonych zaliczek w okresie od stycznia do października 1989 r.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna. Zaprezentowany przez organy obu instancji pogląd jest oderwany od zasady realności opodatkowania. Nie zasługuje on na aprobatą ani w kryteriach słuszności, ani w kryteriach prawnych.