Udzielanie przez prawnika prowadzącego biuro pisania podań także porad prawnych w wyszczególnionych dziedzinach prawa, z wyłączeniem doradztwa w zakresie działalności gospodarczej podmiotów gospodarczych i przyjmowania pełnomocnictw procesowych, nie jest zabronione w rozumieniu art. 1 i art. 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm./ i nie wymaga koncesji /art. 11 tej ustawy/.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Marty N. na decyzję Dyrektora Wydziału Przemysłu i Usług Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 21 kwietnia 1989 r. w przedmiocie odmowy zmiany wpisu w ewidencji działalności gospodarczej i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Wydziału Handlu, Drobnej Wytwórczości i Usług Urzędu Miejskiego w B., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Dyrektora Wydziału Przemysłu i Usług Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach na rzecz skarżącej kwotę dwa tysiące złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Powołując się na swe wykształcenie prawnicze i kilkunastoletni staż pracy połączony z dorobkiem publicznym, Marta N. uzyskała zaświadczenie o wpisie z dniem 8 marca 1984 r. do ewidencji zgłoszonej przez nią działalności usługowej w formie prowadzenia w jej mieszkaniu w B. biura pisania podań i wniosków w sprawach pracowniczych, rodzinnych i opiekuńczych, lokalowych i spadkowych.
Jej kolejny wniosek, o zmianę wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, polegającą na określeniu przedmiotu jako "prowadzenie biura poradnictwa prawnego oraz pisania podań i wniosków w sprawach pracowniczych, rodzinnych i opiekuńczych, lokalowych i spadkowych", spotkał się z odmową organów obu instancji. Zaskarżoną decyzją Dyrektora Wydziału Przemysłu i Usług Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 21 kwietnia 1989 r. nr PU.IIb/7659/13/89 utrzymana została w mocy decyzja Kierownika Wydziału Handlu, Drobnej Wytwórczości i Usług Urzędu Miejskiego w B. z dnia 17 marca 1989 r. o odmowie dokonania wnioskowanego wpisu. Podzielając stanowisko organu I instancji, Dyrektor Wydziału Przemysłu i Usług Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach wskazał w uzasadnieniu swej decyzji, że ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm./ dopuszcza wprawdzie w art. 24 prowadzenie usług w zakresie obsługi i pomocy prawnej przez spółki i spółdzielnie z udziałem adwokatów lub radców prawnych, wyłącza to jednak prowadzenie takich usług przez osoby fizyczne.
W obszernej skardze do Naczelnego Sadu Administracyjnego Marta N. akcentowała przede wszystkim, że deklarowana przez nią działalność ma zakres znacznie węższy niż pomoc prawna, do której wykonywana powołana została adwokatura, i przez to nie jest wyłączona spod regulacji ustawy o działalności gospodarczej. Jest przy tym pożądana w interesie wnoszących podania i wnioski do sądów i organów państwa. Dlatego, jej zdaniem, wydane decyzje są błędne, w wyniku ścieśniającej wykładni przepisów tej ustawy oraz prawa o adwokaturze.
W odpowiedzi organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi. Zaprezentował przy tym pogląd, że wnoszący podania mają zapewnioną ochronę prawną w organach państwa, do których kierują podania, co czyni zbędnym poradnictwo prawne w biurach pisania podań.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Nie jest w sprawie sporne, że prowadzenie przez skarżącą biura pisania podań jest dopuszczalne, przy czym dopuszczalne było również przed wejściem w życie ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm./. Sporne jest natomiast, czy skarżąca może w ramach biura pisania podań w wybranych dziedzinach prawa udzielać dodatkowo porad prawnych w tych dziedzinach.
W kontekście tej sprawy art. 1 ust. 1 i art. 4 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze /Dz.U. nr 16 poz. 124 ze zm./ mówią tylko tyle, że adwokatura powołana jest do udzielania pomocy prawnej, przy czym adwokat wykonuje zawód w zespole adwokackim, a indywidualnie może go wykonywać jedynie za zgodą Ministra. Powołanie adwokatury do udzielania pomocy prawnej w rozumieniu art. 1 ust. 1 i innych tej ustawy nie oznacza jej wyłączności na tym polu. Monopolistyczna pozycja adwokatów wynika nie tyle z tej ustawy, ile z innych ustaw proceduralnych, ale tylko w zakresie występowania w roli pełnomocnika strony, zwłaszcza w postępowaniu sądowym /art. 72 Kpk i art. 87 par. 1 Kpc/. Nie budzi wątpliwości, że skarżąca nie deklarowała tak rozumianej i tak daleko idącej pomocy prawnej.
W art. 24 ustawy o działalności gospodarczej ustawodawca, uznając za celowe zapewnienie rozwoju przedsiębiorczości, złamał częściowo monopol adwokacki w zastępstwie procesowym i przewidział uprawnienia w tym zakresie dla nieznanych dotychczas spółek i spółdzielni z udziałem adwokatów lub radców prawnych, świadczących pomoc prawna podmiotom gospodarczym w ich działalności gospodarczej. Starania skarżącej obliczone są na udzielanie porad osobom fizycznym w innych dziedzinach niż działalność gospodarcza i bez zastępstwa procesowego.
Powyższe rozważania pozwalają na wniosek, że udzielanie porad prawnych przez zawodowego prawnika prowadzącego biuro pisania podań w wyszczególnionych dziedzinach prawa, z wyłączeniem doradztwa w zakresie działalności gospodarczej podmiotów gospodarczych i z wyłączeniem przyjmowania pełnomocnictw procesowych, nie jest zabronione w rozumieniu art. 1 i art. 4 ustawy o działalności gospodarczej. Nie wymaga też koncesji /art. 11 omawianej ustawy/. Gwarantuje natomiast odpowiednią jakość usług /art. 3 ust. 2 tej ustawy/.
W takiej sytuacji odmowa wpisu do ewidencji stanowi istotne naruszenie art. 17 powyższej ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r., co uzasadnia uchylenie decyzji obu instancji na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 208 Kpa.