Podatki  i  inne świadczenia pieniężne, do  których   mają zastosowanie przepisy Ordynacji  podatkowej, oraz egzekucja t, Administracyjne postępowanie, Podatkowe postępowanie, Podatek od towarów i usług
Tezy

1. Instytucja przywrócenia terminu przewidziana w art. 58 i art. 59 Kpa jest instytucją prawa procesowego. Na podstawie tych przepisów mogą być przywracane terminy przewidziane przepisami należącymi do prawa procesowego a nie prawa materialnego. Instytucja przywrócenia uchybionego terminu ma bowiem na celu usunięcie ujemnych następstw procesowych, wynikłych w następstwie uchybienia terminu procesowego.

2. O charakterze przepisu i terminu nie przesądza tylko okoliczność w jakiej ustawie przepis statuujący dany termin się znajduje. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy ustawa taka oprócz przepisów prawa materialnego zawiera również przepisy proceduralne. Dla oznaczenia charakteru danego przepisu miarodajny jest zawsze przedmiot i treść tego przepisu prawnego.

3. Złożenie, względnie nie złożenie oświadczenia o wyborze zwolnienia od podatku od towarów i usług decyduje o sytuacji materialnoprawnej podatnika. Oświadczenie to nie wpływa na sytuację podatnika w postępowaniu administracyjnym. Tak więc przewidziany w art. 48 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ termin do złożenia oświadczenia w urzędzie skarbowym o wyborze zwolnienia od opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest terminem prawa materialnego i tym samym nie podlega on przywróceniu w trybie określonym w art. 58 i art. 59 Kpa.

4. Odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego /podatkowego/ w przedmiocie wniosku o przywrócenia tego terminu nie narusza treści art. 61 par. 1 Kpa. W dotychczasowej praktyce orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalił się bowiem pogląd, iż wynikający z tego przepisu obowiązek wszczęcia postępowania na żądanie strony nie dotyczy sytuacji, w której prawo nie daje organowi kompetencji do rozstrzygania danego wniosku.

Uzasadnienie

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Rozstrzygnięcie skargi sprowadza się w praktyce do rozstrzygnięcia kwestii czy termin przewidziany przepisem art. 48 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatki akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ jest terminem procesowym czy też terminem materialnoprawnym. Prawidłowo podnoszą bowiem organy orzekające a skarżący w zasadzie tego nie neguje, że instytucja przywrócenia terminu przewidziana w art. 58 i 59 Kpa jest instytucją prawa procesowego. Na podstawie tych przepisów mogą być zatem przywracane terminy przewidziane przepisami należącymi do prawa procesowego a nie do prawa materialnego. Instytucja przywrócenia uchybionego terminu ma bowiem na celu usunięcie ujemnych następstw procesowych, wynikłych w następstwie uchybienia terminu procesowego.

Rozróżnienie charakteru prawnego danego przepisu w tym także przepisu ustalającego termin nie jest w niektórych przypadkach rzeczą prostą. W każdym bądź razie o charakterze przepisu i terminu nie przesądza samo przez się okoliczność w jakiej ustawie przepis statuujący dany termin się znajduje. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji gdy ustawa taka oprócz przepisów prawa materialnego zawiera również przepisy proceduralne. Dla oznaczenia charakteru danego przepisu miarodajny jest zawsze przedmiot i treść tego przepisu prawnego.

Należy zatem przyjąć, iż podobnie jak na gruncie prawa cywilnego /vide W. S. Postępowanie cywilne - zarys wykładu - PWN W-wa 1977 r. str. 24/ również w prawie administracyjnym przepisami procesowymi będą przepisy o właściwości administracyjnego organu orzekającego i o postępowaniu przed takim organem w sprawach, przewidzianych Kodeksem postępowania administracyjnego.

Natomiast przepisy dotyczące przesłanek, treści, powstania, zmian lub zgaśnięcia prawa czy roszczenia materialnego należą do przepisów materialnoprawnych.

W tym kontekście należy zastanowić się jaki charakter ma złożenie oświadczenia o wyborze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Czy jest czynnością procesową, a więc wszczyna postępowanie lub stanowi czynność dokonywaną w ramach toczącego się postępowania czy też jest czynnością mającą wpływ na powstanie i treść, zmianę lub wygaśnięcie prawa lub roszczenia materialnego.

Jakie są zatem skutki złożenia względnie nie złożenia tego oświadczenia w terminie przewidzianym w art. 48 przedmiotowej ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

Jak to prawidłowo podniósł organ odwoławczy w odpowiedzi na skargę, złożenie tego oświadczenia ani nie wszczyna postępowania podatkowego ani nie jest też czynnością dokonywaną w ramach takiego toczącego się już postępowania. Złożenie przedmiotowego oświadczenia względnie jego nie złożenie w terminie przewidzianym w art. 48 ustawy ma natomiast istotny wpływ na powstanie i treść zobowiązania jakim jest zobowiązanie w podatku od towarów i usług. Wybierając zwolnienie i składając w tym terminie oświadczenie podatnik staje się podatnikiem zwolnionym od podatku. Wówczas też nie ma on obowiązku obliczania i płacenia tego podatku oraz składania rozliczenia w terminach przewidzianych tą ustawą tj. początkowo do 30 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku /art. 76 ust. 1 i art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy/. Nie składając oświadczenia o wyborze zwolnienia staje się on podatnikiem zobowiązanym do płacenia podatku i do wykonywania wielu związanych z tym czynności. Złożenie, względnie nie złożenie tego oświadczenia decyduje zatem o sytuacji materialnoprawnej podatnika. Złożenie oświadczenia jest jednym z warunków materialnoprawnych decydujących o zwolnieniu od podatku VAT. Nie wpływa natomiast na sytuację podatnika w postępowaniu administracyjnym.

Z powyższego wynika, że przewidziany w art. 48 ustawy termin do złożenia oświadczenia w urzędzie skarbowym, o wyborze zwolnienia od opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest terminem prawa materialnego i tym samym nie podlega on przywróceniu w trybie określonym w art. 58 i art. 59 Kpa.

Odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego /podatkowego/ w przedmiocie wniosku o przywrócenie tego terminu nie narusza zatem treści art. 61 par. 1 Kpa. W dotychczasowej praktyce orzeczniczej NSA utrwalił się bowiem pogląd, iż wynikający z tego przepisu obowiązek wszczęcia postępowania na żądanie strony nie dotyczy sytuacji w której prawo nie daje organowi kompetencji do rozstrzygania danego wniosku /por. wyrok NSA z dnia 19 lutego 1992 r. III SA 1254/91 i z dnia 3 marca 1992 r. III SA 1674/91/.

Skarga jako nieuzasadniona podlegała zatem oddaleniu na podstawie art. 207 par. 5 Kpa.

Strona 1/1