Jednorazowa sprzedaż wierzytelności /prawa majątkowego/, nabytej w sposób pierwotny i bez uprzedniego zamiaru jej dalszego zbycia, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. "a" ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych /Dz.U. nr 86 poz. 959 ze zm./ w sytuacji, gdy podmiotem prowadzącym zawodowo działalność gospodarczą o profilu usług finansowych jest tylko nabywca wierzytelności.
Ośrodek Zamiejscowy NSA w Białymstoku, po rozpoznaniu 20 grudnia 2002 r. sprawy ze skargi spółki akcyjnej "E" na decyzję izby skarbowej w (...) z lutego 2002 r., wydaną w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych, skargę oddalił.
Decyzją tą - izba skarbowa utrzymała w mocy decyzję urzędu skarbowego w (...) z listopada 2001 roku.
Organy podatkowe ustaliły, że spółka "E" zawarła w lipcu 2001 r. z Małgorzatą R. - osobą prowadzącą działalność gospodarczą - umowę przelewu wierzytelności, od której to umowy spółka "E" uiściła podatek od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem organów podatek był należny.
W październiku 2001 r. spółka złożyła wniosek o stwierdzenie nadpłaty twierdząc, że umowę przelewu mylnie utożsamiła z umową sprzedaży praw majątkowych i w konsekwencji dokonała błędnej interpretacji i zastosowania art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. "a" ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Spółka "E" podniosła, iż umowa przelewu wierzytelności jest odrębną od sprzedaży umową, uregulowaną w art. 509-516 Kc, podczas gdy sprzedaż została uregulowana w art. 535-602 Kc, a zatem przelew wierzytelności nie jest szczególnym rodzajem sprzedaży, tylko odrębnie ujętą w Kc umową nazwaną.
Izba skarbowa przypomniała, iż opodatkowaniu VAT podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług. Wierzytelność nie jest towarem, zatem jej sprzedaż nie podlegała VAT. Nie było to również zwolnione z VAT świadczenie usług w zakresie pośrednictwa finansowego, gdyż Małgorzata R. nie nabyła wierzytelności w celu jej zbycia. Dlatego też przedmiotowa cesja wierzytelności podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
Na decyzję tę spółka "E" wniosła skargę do sądu administracyjnego i nie podając przepisów prawa, które zostały naruszone, zażądała uchylenia decyzji oraz zwrotu nienależnie uiszczonego podatku. Podniosła, że w sprawie tej zarówno zbywca, jak i nabywca są podatnikami VAT. Nie ma też znaczenia czy zbywca sprzedał własną wierzytelność, która pierwotnie należała wyłącznie do niego. Odwołała się także do opinii wydanej przez urząd statystyczny i wywiodła, iż usługą jest "nabycie", a nie "zbycie", a w związku z tym zarzuciła, że organy nie zbadały, czy przedmiotowa umowa cesji mieściła się w pojęciu usług w zakresie pośrednictwa finansowego, zwolnionych z VAT i niepodlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
W odpowiedzi podtrzymano dotychczasowe stanowisko i wniesiono o oddalenie skargi. NSA skargę uznał za nieuzasadnioną i oddalił ją. Zauważył, że obie strony czynności przelewu były podatnikami VAT. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o VAT, podatkowi temu podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług. Zdaniem sądu, wierzytelność nie odpowiada definicji towaru zawartej w art. 4 ust. 1 tej ustawy, a zatem sprzedaż jej nie odpowiada pojęciu sprzedaży towaru w rozumieniu ustawy o VAT, i w konsekwencji, nie podlega temu podatkowi. Uznał też, że u Małgorzaty R., która zbyła na rzecz spółki "E" wierzytelność, nie powstał obowiązek w podatku VAT z tytułu wykonania usługi w zakresie pośrednictwa finansowego, gdyż podmiot ten zbył własną wierzytelność. A ponieważ obowiązek odprowadzenia należnego VAT powstaje po stronie sprzedającego, to nie mógł on powstać po stronie nabywcy wierzytelności.
Następnie sąd odniósł się do treści art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i wywiódł, że w kontekście niniejszej sprawy tylko taka czynność cywilnoprawna nie podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem, z tytułu której jedna ze stron tej i tylko tej czynności byłaby opodatkowana VAT lub zwolniona z tego podatku. Zwrócił uwagę, że skoro w sprawie tej zarówno Małgorzata R. nie podlegała podatkowi VAT - bo nie dokonała sprzedaży towaru, ani nie wykonała usługi w zakresie pośrednictwa finansowego, jak również spółka "E" z tytułu nabycia wierzytelności nie stała się podatnikiem VAT, więc analizowana czynność prawna podlegała opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. "a" ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym uznał, iż w sprawie tej nie doszło do nadpłaty podatku w rozumieniu art. 72 par. 1 pkt 1 ordynacji podatkowej.