Układ między Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki i Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dotyczący roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych sporządzony w Waszyngtonie w dniu 16 lipca 1960 r. jest umową międzynarodową, w rozumieniu art. 1, art. 2 i art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych /Dz.U. nr 12 poz. 65/.
Naczelny Sąd Administracyjny na rozprawie spraw ze skarg Adama R. na decyzje Ministra Finansów z dnia 2 lipca 1997 r. (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości skargi oddala.
Adam R. wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na decyzje Ministra Finansów z dnia 2 lutego 1997 r. wydane na podstawie art. 138 Kpa w związku z art. 127 par. 3 Kpa po rozpoznaniu wniosku skarżącego o ponowne rozpoznanie spraw dotyczących stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonych w K. przy ul. K. 4 i 6, M. 17, B. 18 i Św. M. 37, utrzymujące w mocy własne decyzje:
1/ z dnia 9 czerwca 1997 r. (...) odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Finansów z dnia 24 października 1972 r. (...), ustalającej przejście na własność Skarbu Państwa w 4/16 częściach nieruchomości położonej w K. przy ul. K. 4,
2/ z dnia 9 czerwca 1997 r. (...) odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Finansów z dnia 19 lipca 1971 r. (...), ustalającej przejście na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. M. 17,
3/ z dnia 9 czerwca 1997 r. (...) odmawiająca stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Finansów z dnia 19 lipca 1971 r. (...), ustalającej przejście na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. B. 18,
4/ z dnia 9 czerwca 1997 r. (...) odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Finansów z dnia 24 października 1972 r. (...), ustalającej przejście na własność Skarbu Państwa w 4/16 częściach nieruchomości położonej w K. przy ul. K. 6,
5/ z dnia 9 czerwca 1997 r. (...) odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Finansów z dnia 19 lipca 1971 r. (...), ustalającej przejście na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. Św. M. 37.
W uzasadnieniu zaskarżonych decyzji zostało podtrzymane stanowisko prezentowane w motywach decyzji utrzymanych w mocy, że art. IV układu między Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki i Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podpisany w Waszyngtonie w dniu 16 lipca 1960 r., zwany dalej układem, dotyczący roszczeń finansowych obywateli Stanów Zjednoczonych Ameryki z tytułu utraty własności rzeczy i utraty innych praw, stanowił dostateczną przesłankę dla wydania decyzji stwierdzających przejście na własność Państwa nieruchomości, których dotyczy wniosek skarżącego bowiem wobec wypłaty przez Rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki odszkodowań za te nieruchomości byłej właścicielce istniały przesłanki dla wydania kwestionowanych decyzji. Minister Finansów podkreślił przy tym, że stwierdzenie nieważności decyzji o przejęciu nieruchomości na rzecz Państwa sankcjonowałoby bezpodstawne wzbogacenie kosztem Skarbu Państwa.
W skardze na powyższe decyzje, skierowanej do Naczelnego Sądu Administracyjnego zarzuca się, że kwestionowane decyzje o przejęciu na własność Państwa nieruchomości zostały wydane z rażącym naruszeniem prawa i wobec tego bezpodstawnie Minister Finansów odmówił stwierdzenia nieważności tych decyzji.
Zdaniem skarżącego układ pomiędzy Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki i Rządem Polskiej Rzeczypospolitej, dotyczący roszczeń finansowych obywateli amerykańskich, który wszedł w życie z dniem 16 lipca 1960 r. nie stanowi, że mienie obywateli Stanów Zjednoczonych Ameryki przechodzi na własność Państwa Polskiego. Układ ten w art. I lit. A stwierdza, że odnosi się do uregulowania i zaspokojenia wszystkich roszczeń obywateli USA z tytułu nacjonalizacji i innego rodzaju przejęcia przez Polskę mienia. Poza sporem pozostaje, że nacjonalizacja - bądź inne przejęcie tego mienia musiało nastąpić w dniu - bądź przed dniem wejścia w życie układu /art. I lit. A. in fine/ i dopiero po tym mogło być przyznane odszkodowanie. Jako datę graniczną układ przyjął datę zastosowania polskich praw, dekretów i zarządzeń przejmujących mienie lub ograniczających czy pozbawiających właściciela jego użytkowania. W każdym przypadku rozstrzygające jest zastosowanie polskiego prawa a tym samym na podstawie układu żadne mienie na własność Państwa nie przechodziło i przejść nie mogło. Ponadto powołanie się w kwestionowanych decyzjach na ustawę z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych /Dz.U. nr 12 poz. 65/ nastąpiło contra legem. Ustawa ta może znaleźć zastosowanie wyłącznie do tych umów międzynarodowych, które expressis verbis konstatują, że w ich wyniku następuje przejęcie /przeniesienie/ własności mienia. Układ amerykańsko-polski z dnia 16 lipca 1960 r. taką umową nie jest. W stosunku do przedmiotowych nieruchomości jakiekolwiek przepisy o ich przejęciu na własność Państwa nie zostały zastosowane do dnia 16 lipca 1960 r., to jest do dnia wejścia w życie tego układu.