Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Henryk Ożóg Sędziowie Sędzia NSA Tadeusz Kuczyński (sprawozdawca) Sędzia WSA Wanda Wiatkowska-Ilków Protokolant Aleksandra Markiewicz po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 13 lutego 2013 r. sprawy ze skargi E. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] sierpnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie uznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego za nienależnie pobrane i zobowiązania do ich zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami oddala skargę.
Decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r. ([...]), wydaną z upoważnienia Prezydenta W., Starszy Administrator ds. świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych w Dziale Świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we W., uznał za nienależnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego, wypłacone E. D. (dalej skarżącej) na osobę uprawnioną - Ł. D., w okresie od dnia 1 grudnia 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. i jednocześnie zobowiązał do zwrotu kwoty 2.520,00 zł łącznie z ustawowymi odsetkami, które biegną do dnia całkowitej spłaty zadłużenia.
Skarżąca nie odwołała się od powyższej decyzji, lecz wniosła o umorzenie kwoty świadczeń nienależnie pobranych.
Decyzją z dnia [...] kwietnia 2011 r. ([...]), wydaną z upoważnienia Prezydenta W., Starszy Administrator ds. świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych w Dziale Świadczeń Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we W. odmówił skarżącej, przedstawicielowi ustawowemu osoby uprawnionej, umorzenia kwoty - w wysokości 2.520,00 zł - nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, określonych decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r. ([...]) oraz ustawowych odsetek. Decyzja ta jest ostateczna.
Skarżąca, podaniem z dnia 2 kwietnia 2012 r., wystąpiła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 6 grudnia 2010 r. W uzasadnieniu wystąpienia wskazała, że nie odwoływała się od tej decyzji, ponieważ nie kwestionuje, że zostało w jej przypadku przekroczone kryterium dochodowe. Ma jednak zastrzeżenia co do samej wysokości kwoty, którą jest zobowiązana zwrócić. Wskazała, że "do pewnego momentu pobierałam alimenty bezpośrednio od komornika w wysokości 203 zł, przy zasądzonych 280 zł. Przeszłam jednak na świadczenie alimentacyjne w wysokości 280 zł. W ten sposób komornik wysyłał 203 zł do MOPS, a MOPS wypłacał mi świadczenie w kwocie 280 zł. Różnica pomiędzy wypłacanym świadczeniem z MOPS a tym, które pobieranym przez komornika wynosi 77 zł. Jednak MOPS zobowiązał mnie do zwrotu całości pobranego świadczenia, nie biorąc pod uwagę faktu, iż znaczną jego część, tj. 2436 zł odzyskano od komornika. [...] Zatem stanowi rażące naruszenie prawa zobowiązanie mnie do zwrotu całości pobranego świadczenia alimentacyjnego, ponieważ w znacznej części kwota ta została pokryta z alimentów ściągniętych przez komornika od byłego męża".
Kolegium, po rozpatrzeniu wniosku skarżącej, przedstawiciela ustawowego uprawnionego, o stwierdzenie nieważności decyzji, decyzją z dnia [...] maja 2012 r. ([...]), odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] grudnia 2010 r. Nie godząc się z dokonanym przez Kolegium rozstrzygnięciem skarżąca wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy, w której Kolegium, decyzją z dnia [...] maja 2012 r., odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] grudnia 2010 r., powtarzając argumentację zawartą we wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji.
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r. nr [...], po ponownym rozpatrzeniu wniosku, Kolegium utrzymało w mocy decyzję pierwszoinstancyjną z dnia [...] maja 2012 r. Uzasadniając takie rozstrzygnięcie wskazano w pierwszej kolejności, że postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest nadzwyczajnym trybem postępowania mającym na celu eliminację z obrotu prawnego - ze skutkiem ex tunc - decyzji dotkniętych wadami enumeratywnie wymienionymi w art. 156 § 1 k.p.a. Podstawą stwierdzenia nieważności decyzji nie może być jakiekolwiek uchybienie popełnione przy jej wydawaniu, ale tylko takie, o którym mowa w przepisach wskazanych w zdaniu poprzednim. Stwierdzenie nieważności decyzji jest bowiem wyjątkiem od ogólnej zasady trwałości decyzji ostatecznych, wyrażonej w art. 16 § 1 k.p.a. Z tego powodu może mieć ono miejsce tylko wtedy, gdy decyzja w sposób niewątpliwy dotknięta jest przynajmniej jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. Dlatego wykładnia przesłanek zawartych w powołanych przepisach prawa winna mieć charakter ścieśniający. Stanowisko powyższe znajduje potwierdzenie w bogatym orzecznictwie sądów administracyjnych, odnoszącym się do tej kwestii (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lipca 1983 r., II SA 581/83, "Probl. Praw." 1984, nr 10, s. 28, w którym Sąd wyraźnie wskazał, że stwierdzenie nieważności ostatecznych decyzji administracyjnych, stanowiące wyjątek od zasady stabilności decyzji, wymaga bezspornego ustalenia, że eliminowana w tym trybie decyzja jest dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 K.p.a.; także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lutego 2006 r., II OSK 544/05, LEX nr 298465). Dalej Kolegium wskazało, że stosownie do art. 157 § 2 k.p.a., postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji może zostać wszczęte na żądanie strony lub z urzędu. Postępowanie nadzwyczajne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 6 grudnia 2010 r. zostało wszczęte na wniosek skarżącej, przedstawiciela ustawowego osoby uprawnionej. Właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ (art. 157 § 1 k.p.a.). Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 6 grudnia 2010 r. jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W.. Następnie Kolegium podkreśliło, że w postępowaniu nadzwyczajnym, którego przedmiotem jest wyłącznie ocena decyzji administracyjnej pod kątem wystąpienia wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a., organ nie może merytorycznie rozpoznać i rozstrzygnąć sprawy administracyjnej materialnej. W przeciwieństwie do pozostałych dwóch trybów postępowania nadzwyczajnego, w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, przedmiot tego postępowania został ograniczony wyłącznie do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy procesowej (zob. B. Adamiak, Przedmiot postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, "PiP" 2001, z. 8, s. 31). Innymi słowy, "stwierdzenie nieważności decyzji jest zagadnieniem, które można odnieść wyłącznie do określonej decyzji i rozpatrywać wyłącznie w granicach określonych w przepisach proceduralnych" (W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, PWN, Warszawa 1983, s. 251). Zatem należy stwierdzić, że w postępowaniu, którego przedmiotem jest zbadanie decyzji przez pryzmat przesłanek nieważności nie rozstrzyga się o sprawie administracyjnej rozstrzygniętej tą decyzją (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2012 r. II OSK2015/10, orzeczenia.nsa.gov.pl ). Kolegium zastrzegło również, że w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, prawidłowość weryfikowanego rozstrzygnięcia jest oceniana według stanu prawnego istniejącego w dacie jego wydania (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 listopada 1997 r., III SA 1134/96, "ONSA" 1998, nr 3, poz. 101). W związku z tym, skład orzekający Kolegium dokonał analizy przepisów prawa obowiązujących w dacie wydania badanej decyzji, tj. w dniu 6 grudnia 2010 r.