Sprawa ze skargi na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Anita Wielopolska, Sędziowie sędzia WSA Łukasz Krzycki, sędzia WSA Wanda Zielińska-Baran (spr.), Protokolant ref. Marika Bibrowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 czerwca 2018 r. sprawy ze skargi P. W. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] listopada 2017 r. nr [...] 2. zasądza od Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu na rzecz skarżącego P. W. kwotę 697 (sześćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Inne orzeczenia o symbolu:
6340 Potwierdzenie represji
Inne orzeczenia z hasłem:
Kombatanci
Inne orzeczenia sądu:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Inne orzeczenia ze skargą na:
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej
Uzasadnienie strona 1/3

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu decyzją z dnia [...] stycznia 2018 r., nr [...], po rozpatrzeniu wniosku P. W. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję własną nr [...] z dnia [...] listopada 2017 r. o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] października 2006 r. nr [...] o odmowie potwierdzenia, że P. W. został odebrany rodzicom w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia, tj. okoliczności o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1255 z późn. zm.).

W uzasadnieniu decyzji podano, iż pismem z dnia 3 sierpnia 2017 r. P. W. wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji Prezesa IPN z dnia [...] października 2006 r., nr [...], o odmowie potwierdzenia, że został on odebrany rodzicom w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia. W uzasadnieniu wniosku pełnomocnik strony wskazał, że wykładnia art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach jest rażąco błędna, co doprowadziło do wydania decyzji nr [...] z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Podniesiono, że P. W. jako dziecko pochodzenia [...] z mocy ówczesnego prawa i polityki władz [...] był osobą przeznaczoną do eksterminacji. Powyższe potwierdza wyrok NSA z dnia 24 maja 2017 r., sygn. akt II OSK 2433/15, w którym Sąd wskazał, że "pozostawienie dziecka [...] w warunkach ciągłego terroru nie może być ocenione inaczej niż jako działanie w celu poddania eksterminacji w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Oznacza to, że decyzja Prezesa IPN nr [...] z dnia [...] października 2006 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa, co uzasadnia złożenie wniosku o stwierdzenie jej nieważności. Postanowieniem nr [...] z dnia [...] października 2017 r. Stowarzyszenie "[...]" w Polsce zostało dopuszczone do udziału na prawach strony w tym postępowaniu administracyjnym. Po rozpatrzeniu wniosku organ decyzją nr [...] z dnia [...] listopada 2017 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] października 2006 r. nr [...] o odmowie potwierdzenia, że P. W. s. P., ur. [...] marca 1937 r. został odebrany rodzicom w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia tj. okoliczności o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1255 z późn. zm.) zwanej dalej "ustawą o kombatantach". Organ za niezasadny uznał zarzut, że doszło do rażącego naruszenia przepisów art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach wskutek uznania, że oddanie wnioskodawcy z inicjatywy rodziców zaufanej osobie tj. [...] lekarzowi J. N., celem ratowania życia nie stanowiło odebrania dziecka w celu poddania go eksterminacji, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Organ wskazał, że zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 lit. b ustawy o kombatantach Prezes Instytutu Pamięci Narodowej potwierdza okoliczność, iż dana osoba jako dziecko została odebrana rodzicom w celu poddania [...] lub w celu przymusowego wynarodowienia. Jak wskazuje treść art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach, stwierdzenie, czy stan faktyczny sprawy w przypadku określonej osoby wypełnia znamiona tego przepisu zależy od ustalenia zaistnienia dwóch przesłanek, a mianowicie, czy nastąpiło odebranie dziecka rodzicom, jak również czy po odebraniu dziecka rodzicom podjęto wobec niego działania zmierzające do jego wynarodowienia lub eksterminacji. Wydanie pozytywnego rozstrzygnięcia w sprawie możliwe jest dopiero po ustaleniu, czy wskazane wyżej okoliczności zostały spełnione łącznie. Organ podkreślił, iż bezspornym jest, iż w trakcie II Wojny Światowej osoby pochodzenia [...] stały się ofiarami nasilonych prześladowań ze strony [...] władz państwa [...], których celem była całkowita eksterminacja narodu [...]. Przedmiotem postępowania dotyczącego potwierdzenia okoliczności określonych w art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach są jednakże fakty i zdarzenia, które w przypadku danej osoby rzeczywiście miały miejsce, a nie fakty i zdarzenia, które jedynie mogły zaistnieć. Bezprzedmiotowe jest więc rozważanie w niniejszej decyzji, co stałoby się z wnioskodawcą, gdyby dostał się w ręce [...] jako dziecko pochodzenia [...]. Odnosząc się do zarzutów pełnomocnika strony organ wyjaśnił, że rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. zachodzi wtedy, gdy treść decyzji pozostaje w wyraźnej i oczywistej sprzeczności z treścią prawa i gdy charakter tego naruszenia powoduje, że owa decyzja nie może być akceptowana jako akt wydany przez organ praworządnego państwa. Nie chodzi tu o błędy w wykładni prawa, ale o niedopuszczalne przekroczenie prawa, dodatkowo w sposób jasny i niedwuznaczny. W grupie tej nie mieści się błędna interpretacja przepisów składających się na podstawę prawną czy zastosowanie jednej z możliwych interpretacji przepisów prawa o niejednoznacznej treści (wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 maja 2017 r. sygn. akt VI SA/Wa 1945/16). Organ odnosząc się do argumentacji pełnomocnika strony stwierdził, że przy podejmowaniu decyzji w trybie art. 4 ustawy o kombatantach nie jest związany ustaleniami dokonanymi przez Naczelny Sąd Administracyjny w tej sprawie. Wyjaśnił nadto, że NSA w wyroku z dnia 24 maja 2017 r., sygn. akt II OSK 2433/15 nie stwierdził, że WSA w Warszawie, jak i organ orzekający w sprawie spełnienia przez dziecko [...] przesłanek art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach dopuścił się rażącego naruszenia ww. przepisu. NSA wskazał tylko, zarówno organ orzekający w sprawie, jak i Sąd Wojewódzki wadliwie ocenili sytuację, w jakiej znalazł się B.L. na skutek wkroczenia do Polski wojsk [...] [...] i rozpoczęcia na ziemiach okupowanych polityki zagłady i eksterminacji wobec ludności pochodzenia [...], oraz że sytuacja ta nie może być zrównana z hipotezą normy art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Organ dodał,, że ważne jest, że NSA w cyt. wyżej wyroku nie odniósł się również do drugiego warunku wymienionego w art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach, a mianowicie do przesłanki "odebrania rodzicom". W sytuacji dziecka omawianego w ww. wyroku, jak i również w sytuacji P. W. nie została spełniona przesłanka odebrania dziecka rodzicom. P. W. wraz z bratem został dobrowolnie oddany przez rodziców w celu ukrycia dzieci przed [...] przez zaufanego [...] lekarza J. N.. Gdyby przyjąć interpretację NSA prezentowaną w cyt. wyroku doszłoby do stwierdzenia, że w okresie gdy P. W. przebywał w szpitalu w [...] pod [...] podlegał jednocześnie eksterminacji. Analogicznie należałoby uznać, że inne dzieci ukrywane przez osoby trzecie, które dla ratowania im w ten sposób życia, niejednokrotnie ryzykowały życiem swoim i swoich najbliższych, również jednocześnie podlegały eksterminacji. Inaczej mówiąc, gdyby okres pobytu w szpitalu lub ukrywania się u osób trzecich zostałby zaliczony do uprawnień kombatanckich jako spełniający przesłanki art. 4 ust. 2 ustawy nasuwałaby się uzasadniona wątpliwość, czy dzieci te nie były eksterminowane przez osoby im pomagające. Organ nie zaprzeczył, że celem polityki prowadzonej przez władze [...] była eksterminacja narodu [...], jednakże ustawodawca w ustawie o kombatantach nie przewidział możliwości Przyznania uprawnień kombatanckich wszystkim dzieciom narodowości [...], które żyły w okresie II wojny światowej. Przepisy ustawy o kombatantach upoważniają Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej jedynie (jeśli chodzi o represje dotyczące okresu II wojny światowej) do orzekania w sprawach spełnienia przez wnioskodawców przesłanek wymienionych w art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Jak już wcześniej wskazano przepis art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach wymaga łącznego spełnienia dwóch warunków: przesłanki odebrania dzieci rodzicom i przesłanki odebrania w celu poddania eksterminacji lub przymusowego wynarodowienia. Jak podkreślił organ P. W. został oddzielony od rodziców, ale w celu ratowania jego zdrowia i życia. W ocenie organu dokonana interpretacja art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach, aczkolwiek odmienna od interpretacji przepisu dokonanej przez NSA, nie stanowi rażącego naruszenia tego przepisu, a podjęta na jej podstawie decyzja nie pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Organ stwierdził, że nie ma sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia, a przepisem prawa stanowiącym podstawę prawną decyzji Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej nr [...] z dnia [...] października 2006 r. , tym samym, brak było podstaw do stwierdzenia na podstawie art. 156 k.p.a. nieważności decyzji Prezesa IPN nr [...]. We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy pełnomocnik P. W. podtrzymał stanowisko zawarte we wniosku inicjującym postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, stwierdził, że nie dopatrzył się rażącego naruszenia przepisu art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach w decyzji, o której stwierdzenie nieważności wnioskuje P. W.. Organ podkreślił, iż opierając się na literalno - systemowej wykładni przepisu art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach uznał, że w przypadku P. W. nie został spełniony warunek odebrania rodzicom w celu poddania eksterminacji lub przymusowego wynarodowienia. Organ powołał się stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w wyroku z dnia 25 listopada 2008 r., sygn. akt I OSK 1710/17, wskazujące, że cechą rażącego naruszenia prawa jest to, że treść decyzji pozostaje w wyraźnej sprzeczności z treścią przepisu przez ich proste zestawienie ze sobą, przy czym nie chodzi tu o błędy w wykładni prawa, a o przekroczenie prawa w sposób jasny i niedwuznaczny. W przypadku badania tej przesłanki nieważności decyzji ocena poprawności zastosowania przepisu prawa jest łagodniejsza niż w przypadku oceny dokonywanej w toku instancji. Zagadnienie wykładni prawa jest więc uznawane za uchylające się spod kwalifikacji pod przesłankę rażącego naruszenia prawa, bo taki zarzut można postawić tylko zastosowaniu przepisu, którego treść jest niewątpliwie i jednolicie rozumiana (por. wyrok NSA z 3 sierpnia 2011 r., sygn. akt I OSK 1383/10). Odnosząc się do zarzutów pełnomocnika P. W., że nie uwzględniono orzecznictwa sądowoadministracyjnego, organ wyjaśnił, iż w dacie wydania decyzji, o której stwierdzenie nieważności wnioskował pełnomocnik, istniał tylko przywołany przez pełnomocnika wyrok NSA z 18 kwietnia 1996 r. odnoszący się do sytuacji dzieci [...] w czasie II wojny światowej. Nie można zatem powiedzieć, że w dacie wydania decyzji Prezesa IPN nr [...] z dnia [...] października 2006 r. istniało ugruntowane orzecznictwo dotyczące stosowania art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach dotyczące dzieci [...]. Natomiast istniało szerokie orzecznictwo sądowe dotyczące rozstrzygania wniosków w trybie wspomnianego wyżej przepisu ustawy o kombatantach. W świetle tychże wyroków sądowych dla spełnienia warunków art. 4 ust. 2 ustawy kombatantach konieczne jest spełnienie łączne dwóch przesłanek: odebrania dziecka rodzicom i poddania go działaniom zmierzającym do wynarodowienia lub eksterminacji. Przepis art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach mówi o dzieciach poddawanych określonym represjom bez zróżnicowania ich narodowości.

Strona 1/3
Inne orzeczenia o symbolu:
6340 Potwierdzenie represji
Inne orzeczenia z hasłem:
Kombatanci
Inne orzeczenia sądu:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Inne orzeczenia ze skargą na:
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej