Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Anna Falkiewicz-Kluj (spr.), Sędziowie sędzia WSA Katarzyna Golat, sędzia WSA Leszek Kobylski, Protokolant ref. Marta Pachulska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 września 2018 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w [...] na uchwałę Rady Gminy [...] z dnia [...] lutego 1997 r. nr [...] w przedmiocie uchwalenia programu wodociągowania i zaopatrzenia w wodę gminy [...] stwierdza nieważność uchwały w całości
W dniu [...]lutego 1997 r. Rada Gminy [...]podjęła uchwałę nr [...]w sprawie uchwalenia "Programu wodociągowania i zaopatrzenia w wodę gminy [...]". Jako podstawę prawną wskazano w niej art. 7 ust. 1 pkt 3 i art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm., zwanej dalej: u.s.g.
W uchwale tej w § 3 i następne ustalono zasady finansowania budowy wodociągów w gminie [...]poprzez nałożenie na mieszkańców gminy obowiązku częściowego finansowania budowy wodociągów wraz z przyłączami i stacjami uzdatniania wody (§ 3), tworzenia wiejskich społecznych komitetów wodociągowych wsi (§ 2) w których skład wchodzą przedstawiciele gospodarstw domowych budynków, którym przyznano kompetencją do wystąpienia do zarządu Gminy z wnioskiem o realizację inwestycji wodociągowej, uzyskiwania od mieszkańców wpłat składek członkowskich w wysokości 1000 zł od każdego członka komitetu (§ 7), nałożenia na nowych odbiorców wody opłaty w wysokości 10 kwintali żyta wg ceny podawanej w komunikacie Prezesa GUS za podłączenie nieruchomości do sieci, wykonania nowych przyłączy do istniejących wodociągów i opracowanie dokumentacji na podłączenie do sieci wodociągowej (§10 uchwały).
Skargą z dnia [...]stycznia 2018 r. Prokurator Rejonowy w [...] (dalej: skarżący, Prokurator) wniósł skargę na przedmiotową uchwałę Rady Gminy zarzucając istotne naruszenie prawa tj. art. 2, 7, 84 w zw. z 94 Konstytucji R.P w zw z art. 7 ust. 1 pkt 3, 18 ust. 2 pkt. 6 i 40 ust. I ustawy o samorządzie gminnym poprzez przekroczenie ustawowego upoważnienia do stanowienia przepisów prawa i nałożenie bez podstawy prawnej na mieszkańców gminy obowiązku partycypowania mieszkańców Gminy w kosztach budowy wodociągu wraz z przyłączami.
Wniesiono o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w całości.
W uzasadnieniu skargi stwierdzono, że uchwała jest nieważna ponieważ została podjęta jako akt prawa miejscowego bez upoważnienia ustawowego. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych Gminy. W tym są sprawy związane z wodociągami i zaopatrzeniem w wodę, kanalizacją (art. 7 ust. 1 pkt 3 u.s.g. w brzmieniu na datę podejmowanej uchwały). Zgodnie z § 18 ust. 2 pkt 6 u.s.g. do właściwości rady należało uchwalanie planów gospodarczych. Przepisy tej ustawy nie dawały gminie prawa do nakładania na obywateli w drodze ustawy obowiązku uiszczania kwot na pokrycie kosztów budowy wodociągu. Na podstawie art. 18 u.s.g. gmina nie posiada kompetencji do stanowienia prawa miejscowego które nakładają na mieszkańców danej gminy tego rodzaju obowiązków. Nałożone opłaty stanowią daninę publiczną i zostały nałożone przy wykorzystaniu władztwa planistycznego. Konstrukcji tworzenia komitetów miała na celu ominięcie zakazu finansowania zadań własnych gminy ze środków pochodzących od mieszkańców. W dacie podejmowania uchwały nie było żadnej innej podstawy prawnej do takiego działania gminy. Zwrócono przy tym uwagę, że wprowadzone opłaty zawierają w sobie element przymusowości gdyż uzależniają budowę wodociągu od dokonania wpłaty. Była to forma jednostronnej daniny publicznej podczas gdy to gmina w ramach własnych środków zobowiązana była do realizacji tego rodzaju zadań a więc i do zabezpieczenia środków finansowych na ich wykonanie. Uchwała wykracza poza prawotwórcze kompetencje rady gminy ustalone przepisami art. 40 u.s.g, nie ma wyraźnego upoważnienia ustawowego (art. 40 ust. 1 u.s.g.), nie należy do kategorii aktów prawnych określających zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznych (art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g.). Została wydana z istotnym naruszeniem art. 7, 94 Konstytucji i zasadami praworządności i legalności wynikających z art. 2 i 7 Konstytucji. Mimo tego, że uchwała została podjęta 20 lat temu i została w 2006 r uchylona uchwałą nr [...]nie uniemożliwia to stwierdzenia jej nieważności gdyż normatywny, zewnętrzny i abstrakcyjny charakter norm zawartych w zaskarżonej uchwale stanowiącej akt prawa miejscowego przemawia za stwierdzeniem jej nieważności mimo upływa terminu o jakim mowa w art. 94 ust. 1 u.s.g. Przemawia za tym również orzecznictwo sądowoadministracyjne.