Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Zyglewska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Tomasz Wykowski, Sędzia WSA Wanda Zielińska-Baran, Protokolant sekr. sąd. Agnieszka Olszewska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2012 r. sprawy ze skargi Powiatu K. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej - oddala skargę -
Wyrokiem z dnia 4 września 2009 r. sygn. akt IV SA/Wa 895/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] marca 2009 r., utrzymującą w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2002 r., którą stwierdzono, że nieruchomość położona w J., stanowiąca działki ewidencyjne nr [...], [...], [...] i [...], obejmująca park z pałacem i oficyną oraz m.in. trzy oficyny, dom ogrodnika, stajnię cugową, wozownię, budynek gospodarczy i garaże, a także budynek mieszkalny, wybudowany w późniejszym okresie, zapisana w dawnej księdze wieczystej "J." jako własność A. Z., podlegała przejęciu na cele reformy rolnej wraz z całym majątkiem ziemskim na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13 ze zm.), dalej powoływanego również jako dekret.
Na wstępie powołanego orzeczenia Sąd wskazał, iż jest związany wykładnią prawa, wyrażoną w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2008 r. sygn. akt IV SA/Wa 2313/07.
Mając powyższe na względzie Sąd wywiódł, że w aktualnym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, po podjęciu uchwały składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 czerwca 2006 r. sygn. akt OPS 2/06, jednolicie prezentowany jest pogląd uwypuklający znaczenie tzw. "związku funkcjonalnego" z gospodarstwem rolnym, jako niezbędnej przesłanki dla uznania, iż rezydencja właściciela nieruchomości ziemskiej przeszła w myśl dekretu na rzecz Państwa. Sąd stwierdził, że Minister nie rozważył, czy było możliwe funkcjonowanie gospodarstwa rolnego bez części rezydencjalnej, a w świetle orzecznictwa adekwatnego w przedmiotowej sprawie - sytuacja taka była normą.
Sąd zaznaczył, że w powołanym wyroku z dnia 17 stycznia 2008 r., za zasadne uznano właśnie zbadanie istnienia wskazanego "związku funkcjonalnego" pomiędzy przedmiotową rezydencją a resztą nieruchomości, jako warunku podpadania zespołu pałacowo-parkowego pod działanie dekretu.
Następnie, wskazując, iż pojęcie "związku funkcjonalnego" nie jest normatywnie zdefiniowane, Sąd wyjaśnił, że w judykaturze wyrażany jest pogląd, iż zachodzi on, gdy nie jest możliwe prawidłowe funkcjonowanie gospodarstwa rolnego bez części rezydencjalnej i odwrotnie.
Mając to na uwadze Sąd wywiódł, że ustalenie występowania owego związku w kontekście określonej sprawy możliwe jest jedynie poprzez odwołanie się do bardziej szczegółowych tez ukształtowanych w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. Podkreślił przy tym, że w przedmiotowej sprawie nie mogą być w tej mierze brane pod uwagę tezy, wedle których ów związek zachodzi co do zasady zawsze.
Jak dalej wywiódł Sąd, analiza aktualnego orzecznictwa, w którym uwypuklane jest znaczenie tzw. "związku funkcjonalnego", prowadzi do wniosku, iż dla oceny jego istnienia decydujące znaczenie mogą odgrywać następujące sformułowane w aktualnej judykaturze tezy:
- rezydencje ziemiańskie z reguły nie pozostawały w "związku funkcjonalnym" z częścią gospodarczą, co było specyfiką rozplanowania zabudowy na ziemiach polskich - dwory pałace stanowiły integralną część parku, nie były związane z produkcją rolną (wyroki o sygn. akt IV SA 451/00, IV SA 1593/02, I OSK 532/07, I OSK 1116/07, I OSK 686/08), dwór, pałac były dla produkcji rolnej zbędne, nieużyteczne (wyrok sygn. akt I OSK 1014/08);