Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Wojciech Rowiński, Sędziowie asesor WSA Paweł Dańczak (spr.), sędzia WSA Aneta Dąbrowska, Protokolant ref. Natalia Berkowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 lipca 2020 r. sprawy ze skargi J. M. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] września 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych oddala skargę.
Przedmiotem skargi uczyniono decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (dalej jako "Prezes IPN") z [...] września 2019 r., nr [...], którą utrzymano w mocy własną decyzję z [...] lipca 2019 r., nr [...], o odmowie potwierdzenia, że J. M., s. J., ur. [...] kwietnia 1952 r. w [...], spełnia warunki, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 690 ze zm., dalej: ustawa).
Stan sprawy przedstawiał się następująco.
Prezes IPN, po rozpoznaniu wniosku z [...] marca 2019 r., decyzją z [...] lipca 2019 r. odmówił J. M. potwierdzenia, że spełnia on warunki o których mowa w art. 4 powołanej na wstępie ustawy. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że w związku z odnalezionymi w zasobach archiwalnych IPN dokumentami dotyczącymi skarżącego w piśmie z [...] czerwca 2019 r. został on poinformowany o przysługującym mu prawie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań (art. 10 k.p.a.). Następnie pismem z [...] czerwca 2019 r. strona skarżąca odniosła się do treści tych dokumentów oraz wskazała, że podpisując zobowiązanie z [...] stycznia 1986 r. zdecydowała się jedynie pozornie wyrazić zgodę na współpracę ze SB, nie mając zamiaru w ogóle jej realizować. Ponadto wskazała, że było to wynikiem złego stanu psychicznego z powodu działań SB, które miały uniemożliwić jej wykonywanie pracy w stoczni oraz zdyskredytowanie w oczach innych pracowników oraz działaczy "Solidarności". Prezes IPN wskazał, że z wyjaśnień strony wynika, iż powodem podpisania zobowiązania była chęć uzyskania paszportu służbowego umożliwiającego wykonywanie pracy zawodowej. Strona skarżąca twierdziła jednocześnie, że poza podpisaniem zobowiązania, do współpracy z SB "nigdy nie doszło". Dnia [...] czerwca 2019 r. w siedzibie oddziału IPN w [...] udostępniono akta sprawy, a strona skarżąca ponownie wskazała, że podpisanie [...] stycznia 1986 r. zobowiązania było wynikiem presji psychicznej wywoływanej przez pracowników SB, natomiast do żadnej współpracy nie doszło, co miały potwierdzać informacje zawarte w dokumentach SB. Prezes IPN wskazał, że w aktach o sygn. [...] (stara sygn. [...]) - kwestionariusz ewidencyjny krypt. "[...]" znajduje się zobowiązanie z [...] stycznia 1986 r., które spełnia kryteria dokumentów wymienionych w art. 4 ust 1 pkt 2 ustawy, gdyż: zawiera wszystkie elementy zobowiązania do współpracy z organami bezpieczeństwa państwa; zostało wytworzone przez stronę skarżącą w ramach czynności wykonywanych w charakterze informatora organów bezpieczeństwa państwa; wyraża gotowość do aktywnej współpracy i świadomość konieczności zachowania faktu współpracy w ścisłej tajemnicy, konieczność posługiwania się pseudonimem, nadto zostało opatrzone datą, nazwą miejscowości, danymi wnioskodawcy oraz odręcznym podpisem - J. M. i pseudonimem [...].
Następnie Prezes IPN, po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy z [...] lipca 2019 r., decyzją z [...] września 2019 r. utrzymał w mocy zaskarżoną własną decyzję z [...] lipca 2019 r. W jej uzasadnieniu wskazano, że strona skarżąca podtrzymała swoje wcześniejsze wyjaśnienia dotyczące kwestii podpisania zobowiązania z [...] stycznia 1986 r., a ponadto powołała się na dokument znajdujący się w aktach archiwalnych o sygn. [...], w treści którego funkcjonariusz napisał, że "w celu doprowadzenia do zaniechania przez figuranta prowadzenia wrogiej działalności spowodowaliśmy (...) przez pozorne pozyskanie do współpracy z naszą Służbą całkowitą kompromitację figuranta w środowisku posolidarnościowej opozycji". Strona skarżąca podniosła również, że od wprowadzenia stanu wojennego był osobą represjonowaną, czego miała dowodzić informacja znajdująca się w Biuletynie Informacji Publicznej IPN oraz pismo Oddziałowego Biura Lustracyjnego IPN w [...] z [...] stycznia 2019 r. Nadto skarżący wskazał, że o kontaktach z organami bezpieczeństwa państwa informował niezwłocznie działacza Solidarności L. K., co miało znaleźć potwierdzenie w notatkach oficera SB z [...] października 1985 r. oraz [...] lipca 1986 r., oraz że z treści zgormadzonego w sprawie materiału wynika, iż był rozpracowywany przez SB a nie, że z nią współpracował. Prezes IPN wskazał natomiast, że w wyniku przeprowadzonej kwerendy w zasobie archiwalnym IPN odnaleziono zobowiązanie z [...] stycznia 1986 r. Prezes IPN, odnosząc się do treści pisma z [...] lipca 2019 r. w zakresie pozorności pozyskania strony skarżącej do współpracy przez SB, wyjaśnił, że nie jest uprawniony do oceny w oparciu o całokształt dokumentów znajdujących się w jego zasobach, czy strona skarżąca wywiązała się ze swego zobowiązania, czy w tamtej rzeczywistości jej działania bądź zaniechania odpowiadały pojęciu współpracy ze służbami bezpieczeństwa. Ponadto, prowadząc postępowanie na podstawie art. 5 ust. 1 i art. 4 ustawy, nie ocenia całej działalności strony skarżącej, a jedynie bada, czy w archiwum zachowały się dokumenty o określonych cechach. Prezes IPN doszedł więc do przekonania, że ponowna analiza akt sprawy daje podstawy do stwierdzenia, że w odniesieniu do skarżącego zachowały się dokumenty, o których mowa w art. 4 ustawy.