Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Alina Balicka (spr.), Sędziowie asesor WSA Paweł Dańczak, sędzia WSA Tomasz Wykowski, Protokolant sekr. sąd. Wioletta Matuszewska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 stycznia 2020 r. sprawy ze skargi W. N. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] listopada 2017 r., nr [...]; 2. zasądza od Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu na rzecz skarżącej W. N. kwotę 697 (sześćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, dalej również "Prezes IPN", zaskarżoną do Sądu decyzją z [...] stycznia 2018 r. nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 127 § 3 i art. 156 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257), utrzymał w mocy własną decyzję nr [...] z [...] listopada 2017 r. o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nr [...] z [...] marca 2011 r., utrzymującej w mocy decyzję nr [...] z [...] stycznia 2011 r. o odmowie potwierdzenia, że Pani W. N. jako dziecko została odebrana rodzicom w celu poddania eksterminacji i w celu przymusowego wynarodowienia, tj. okoliczności o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1255 z późn. zm., dalej: "ustawa o kombatantach").
Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.
W. N. we wniosku z 26 października 2010 r. zwróciła się do Prezesa IPN w sprawie uzyskania uprawnień kombatanckich z tytułu doznanych represji jako ofiara [...]. Wnioskodawczyni podała, że na kilka godzin przed deportacją rodziny do [...] matka oddała ją wiejskiej kobiecie w celu ukrycia przed zagładą. Wojnę wnioskodawczyni przeżyła w polskiej rodzinie. W 1945 r. została oddana do [...] Komitetu w [...]. Po upływie roku, gdy nie zgłosiła się biologiczna rodzina skarżącej, została ona adoptowana przez polską rodzinę. Wnioskodawczyni dodała, że w czasie okupacji była ukrywana w nieludzkich warunkach - w bunkrze, ziemiance. W kolejnym piśmie z 1 grudnia 2010 r. W. N. podała, że zwraca się do Instytutu Pamięci Narodowej o potwierdzenie okoliczności odebrania jej jako dziecka [...] od matki w celu poddania eksterminacji i wynarodowieniu stosowanych przez okupacyjne władze [...]. Powyższy wniosek został potraktowany przez Instytut Pamięci Narodowej (dalej: "IPN") jako wniosek o potwierdzenie okoliczności, o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Prezes IPN decyzją nr [...] z [...] stycznia 2011 r. odmówił potwierdzenia, że W. N. jako dziecko została odebrana rodzicom w celu poddania eksterminacji i w celu przymusowego wynarodowienia. W uzasadnieniu decyzji podano, że potwierdzenie okresu represjonowania wymagało ustalenia dwóch przesłanek, których łączne spełnienie jest warunkiem koniecznym uznania określonej osoby za represjonowaną w myśl art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Po pierwsze należało ustalić, czy wnioskodawczyni należała do kategorii dzieci odebranych rodzicom, po drugie, czy w okresie po odebraniu poddawana była przymusowemu wynarodowieniu lub eksterminacji. Jak wskazał organ orzekający w sprawie W. N. nie zostały spełnione ustawowe przesłanki art. 4 ust. 2 ustawy o kombatantach. Po pierwsze wnioskodawczyni nie została odebrana rodzicom przez okupacyjne władze [...], po drugie nie była poddana eksterminacji lub przymusowemu wynarodowieniu. W obliczu deportacji do getta rodzice wnioskodawczyni dobrowolnie oddali ją kobiecie - Polce, która przynosiła do nich mleko, aby ta pomogła ukryć i przechować dziecko w polskiej rodzinie przez okres wojny. Trudne warunki ukrywania (ziemianki, bunkry), na które powołała się W. N., spowodowane były warunkami wojennymi, chęcią ocalenia dziecka, groźbą kary śmierci dla Polaków dającym schronienie [...]. Zgromadzone w sprawie dokumenty nie potwierdzają również by W. N. była poddawana wynarodowieniu. Wnioskodawczyni została adoptowana przez polską rodzinę dopiero po wojnie, w sytuacji, gdy nie odnalazła się biologiczna rodzina. Pismem z 7 lutego 2011 r. W. N. wniosła do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy podkreślając, że decyzja nr [...] z [...] stycznia 2011 r. jest głęboko krzywdząca i niesprawiedliwa. Prezes IPN, po rozpatrzeniu tego wniosku, decyzją nr [...] z [...] marca 2011 r. utrzymał w mocy własną decyzję nr [...] z [...] stycznia 2011 r.