Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Paweł Miładowski (spr.) Sędziowie NSA Ewa Makosz-Frymus As. sąd. Izabela Kucznerowicz Protokolant Ref. staż. Justyna Hołyńska po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 08 maja 2008 r. przy udziale sprawy ze skargi Z. R. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania uprawnień kombatanckich oddala skargę /-/ I. Kucznerowicz /-/ P. Miładowski /-/ E. Makosz-Frymus
Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2006 r. IV SA/Po 96/05 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po rozpoznaniu skargi Z. R. uchylił decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] r. nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] roku nr [...].
Sąd podniósł, iż Kierownik Urzędu dokonał błędnej wykładni art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002r. Nr 42, poz. 371 ze zm. - dalej "ustawa o kombatantach")- przez przyjęcie, że organ wydający decyzję nie jest uprawniony do czynienia samodzielnych ustaleń, czy przedmiotowy obóz należy do kategorii określonych w art. 4 ustawy o kombatantach, wobec nie ujęcia danego obozu w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 września 2001r. w sprawie określenia miejsc odosobnienia, w których były osadzone osoby narodowości polskiej lub obywatele polscy innych narodowości (Dz.U. z 2001r., nr 106, poz. 1154).
Zdaniem Sądu wykładnia językowa owego przepisu nie prowadzi do wniosku, że tylko pobyt w obozach wymienionych w rozporządzeniu, wydanym na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o kombatantach, pozwala na spełnienie przesłanek z art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. b i c ustawy o kombatantach.
Sąd wskazał, iż w orzecznictwie sądowym utrwalony jest pogląd, że o charakterze obozu decyduje nie jego nazwa, zwłaszcza w nomenklaturze niemieckiej, lecz jego funkcja w realizacji polityki eksterminacyjnej okupanta wobec Polaków, warunki życia w obozie, zadania obozu czy przyczyny osadzania w nim ludności polskiej (przykładowo- wyrok NSA z 6 lutego 1985- II SA 1789/84- OSP 12/85/240, akceptowany przez A. Świątkowskiego "Uprawnienia inwalidów wojennych, wojskowych, kombatantów, osób represjonowanych, inwalidów z wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz ich rodzin" DW ABC 1997 s. 75). Z badań historycznych wynika, że warunki pobytu w poszczególnych obozach przesiedleńczych, zwłaszcza podczas pierwszych wysiedleń w ramach pierwszego planu krótkofalowego (od początków listopada do 17 grudnia 1939 r.) były trudniejsze, niż w obozie Poznań- Główna (zwłaszcza w okresie od początku 1940 do likwidacji obozu), który wymieniono w § 6 rozporządzenia.
Umieszczenie w § 6 rozporządzenia takich obozów jak np. Poznań- Główna, Gniezno i Młyniewo, przy pominięciu innych obozów przesiedleńczych, w sytuacji, gdy deportacje ludności polskiej, żydowskiej i cygańskiej odbywały się pod nadzorem policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa III Rzeszy- wespół z placówkami i centralami przesiedleńczymi i podległymi im obozami dla wysiedlanych Polaków i Żydów ( M. Rutowska- op. cit. s. 28- 37, 40, 50), nie znajduje dostatecznego uzasadnienia historycznego. Nie ulega wątpliwości, że osoby osadzone w każdym z uprzednio wymienionych obozów przejściowych pozostawały do dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa; przyczyny represji miały charakter polityczny, narodowościowy, religijny bądź rasowy, a pobyt w tych miejscach odosobnienia miał charakter eksterminacyjny dla dzieci do lat 14 w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy.