1) Dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy konieczne było kolejno prawidłowe ustalenie w szczególności dwu okoliczności faktycznych: czy osoby ubiegające się o odszkodowanie były dotychczasowymi współwłaścicielami gruntu w rozumieniu art. 37a ust. 7 zd. 1 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. z 2000 r., nr 84, poz. 948 ze zm., dalej ukPKP). Tylko bowiem dotychczasowy właściciel gruntu może skutecznie domagać sie odszkodowania. Dopiero po ustaleniu owej przesłanki pozytywnej konieczne było ustalenie przesłanki negatywnej - czy grunt o którym mowa w ust. 1 pozostawał do dnia 31 maja 2003 r. w posiadaniu samoistnym PKP SA lub jej poprzedników prawnych nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 lat (art. 37a ust. 7 zd. 3 ukPKP).
2) Organy obu instancji błędnie ograniczyły się do badania stanu prawnego działek jedynie w okresie od 1948 r. Na konieczność uwzględnienia stanu prawnego istniejącego w całym okresie funkcjonowania na tej działce linii kolejowej - począwszy od podjęcia działan prawnych dla pozyskania owej nieruchomości dla budowy linii kolejowej - wskazał Trybunał Konstytucyjny w części II punkcie 3 uzasadnienia postanowienia z 24 maja 2010 r., P 13/09.
3) Zgodnie z doświadczenierm życiowym, budowa linii kolejowej w Rzeczypospolitej Polskiej w Województwie Poznańskim, w XX-leciu międzywojennym, według systemu niemieckiego prawa, odziedziczonego po państwie zaborczym, nie odbywała się na gruncie, do którego inwestor nie miał prawa własności.
4) Państwowa osoba prawna może zaliczyć sobie okres posiadania sprzed 1 lutego 1989 r. na poczet okresu zasiedzenia, którego termin upływa po tej dacie, gdy Skarb Państwa podczas biegu okresu zasiedzenia, przeniósł na nią posiadanie (art. 176 par. 1 kc).
5) Pojęcie posiadania, ze względów systemowych użyte w innych ustawach (np. art. 207 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - j. t. Dz. U. z 2010 r., nr 102, poz. 651 ze zm. i art. 37a ust. 7 ukPKP), jest tożsame z pojęciem posiadania z art. 336 kc. W szczególnosci nic innego nie wynika z dyspozycji ustawy o komercjalizacji PKP ani z jej celu. Sprawa o odszkodowanie jest bowiem sprawą cywilną, która na podstawie przepisów szczególnych (art. 37a ust. 7 ukPKP w zw. z art. 2 par. 3 kpc) przekazana została do właściwości organów administracji publicznej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Dybowski (spr.) Sędziowie WSA Karol Pawlicki WSA Donata Starosta Protokolant st.sekr.sąd. Justyna Hołyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 03 listopada 2010 r. sprawy ze skargi "A" w W. na decyzję Wojewody W. z dnia [...] kwietnia [...] r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania o ustalenie odszkodowania za nieruchomość wchodzącą w skład linii kolejowej oddala skargę WSA/wyr.1-sentencja wyroku
sygn. IV SA/Po 497/10
U Z A S A D N I E N I E
Decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. nr [...] (dalej decyzja z 31 lipca 2009 r.) Prezydent Miasta P. (dalej Prezydent) na podstawie art. 105 § 1 kpa w zw. z art. 37a ust. 7 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U. 84/00/984 ze zm., dalej ukPKP bądź ustawa o komercjalizacji PKP), umorzył jako bezprzedmiotowe, postępowanie wszczęte na wniosek J. T. i G. A. o ustalenie odszkodowania za wchodzącą w skład linii kolejowej nieruchomość położoną w P., zapisaną w księdze wieczystej nr [...], oznaczoną w ewidencji gruntów: obręb Komandoria, arkusz mapy [...], działki nr [...] i [...].
W uzasadnieniu Prezydent wskazał, że na wniosek J. T. i G. A. (dalej Wnioskodawczynie), złożony dnia [...] listopada 2007 r., wszczęto postępowanie o ustalenie odszkodowania za wchodzącą w skład linii kolejowej nieruchomość położoną w P., zapisaną w księdze wieczystej nr [...], oznaczoną w ewidencji gruntów: obręb K., arkusz mapy [...], działki nr [...] o powierzchni [...] m2 i nr [...] o powierzchni [...] m2, która z dniem [...] czerwca 2003 r., stała się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym spółki "A" SA z siedzibą w W. Od dnia [...] stycznia 2008 r. G. A. działa przez pełnomocnika, J. T. (pełnomocnictwo z dnia 21 stycznia 2008 r.). Prezydent ustalił, że ostateczną decyzją z dnia [...] października 2007 r., nr [...] (dalej decyzja z 5 października 2007 r.), Wojewoda W. (dalej Wojewoda) potwierdził nabycie przez Skarb Państwa, z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r. prawa własności gruntów wchodzących w skład linii kolejowej, położonych w P., oznaczonych w ewidencji gruntów: obręb K., arkusz mapy [...], działki nr [...] o powierzchni [...] m2 i nr [...] o powierzchni [...] m2, zapisanych w księdze wieczystej nr [...], stanowiących do dnia [...] maja 2003 r. współwłasność J. T. w [...] części i G. A. w [...] części. Jednocześnie decyzją tą Wojewoda potwierdził nabycie z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r. przez "A" SA z siedzibą w W. (dalej "A" SA bądź Spółka) prawa użytkowania wieczystego gruntów wyżej opisanych i prawa własności urządzeń znajdujących się na tych gruntach. W uzasadnieniu decyzji Wojewoda wyjaśnił, że owa nieruchomość w dniu 31 maja 2003 r. stanowiła współwłasność J. T. w [...] części i G. A. w [...] części. Organ fakt ten uznał za udowodniony na podstawie odpisu zwykłego księgi wieczystej nr [...] i postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia [...] listopada 2001 r., [...] o stwierdzeniu nabycia spadku po L. B. Wyjaśnił, że obie działki w dniu [...] lutego 2003 r. pozostawały we władaniu "A" SA, co organ ten stwierdził na podstawie wypisów z ewidencji środków trwałych i oświadczenia strony złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej. Decyzja Wojewody została wydana na podstawie art. 37a ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. 84/00/984 ze zm.), zgodnie z którym grunty wchodzące w skład linii kolejowych pozostające w dniu 28 lutego 2003 r. we władaniu "A" SA, niestanowiące własności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub PKP SA, stają się z dniem 1 czerwca 2003 r. z mocy prawa własnością Skarbu Państwa za odszkodowaniem, z zastrzeżeniem ust. 7. Art. 37a ust. 7 ukPKP stanowi, że odszkodowanie za takie nieruchomości ustala się i wypłaca według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczone nieruchomości, na wniosek dotychczasowego właściciela gruntu, złożony w okresie od dnia [...] czerwca 2003 r. do dnia [...] grudnia 2007 r. Po upływie tego okresu roszczenie o odszkodowanie nie przysługuje. Roszczenie o odszkodowanie nie przysługuje również w przypadku, gdy grunt, o którym mowa w ust. 1, pozostawał do dnia [...] maja 2003 r. w posiadaniu samoistnym "A" SA lub jej poprzedników prawnych nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 lat.