Sprawa o przyznanie potrąconych kwot z tytułu zaległego uposażenia żołnierza (art. 71 ust. 1, art. 72 ust. 1, art. 76 ust. 1ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych - Dz. U. 179/03/1750 ze zm., - obecnie j.t. Dz. U. 141/08/892 ze zm. - dalej uswżz) jest sprawą cywilną przekazaną do właściwości innych organów (art. 2 § 3 kpa w związku z art. 75 ust. 1, 3 i art. 8 ust. 1 i 2 uswżz). Z tej przyczyny, przy rozważaniu skutków decyzji Dowódcy Wojsk Lądowych o stwierdzeniu nieważności na podstawie art. 158 §1, art. 157 §1 w związku z art. 156 §1 pkt 2 kpa, decyzji Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego o wypowiedzeniu żołnierzowi stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej (art. 78 ust. 2 pkt 3 ustawy z dni a30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych - j. t. Dz. U. 10/97/55 ze zm. - dalej ustawa z 1970 r.) i § 137 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 grudnia 1996 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. 7/97/38 ze zm.) należy uwzględnić zagadnienia cywilnoprawne - w szczególności dorobek orzecznictwa i piśmiennictwa składającego się na polską kulturę prawną. To, czy prawo do sądu jest realizowane przed sądem powszechnym, czy przed sądem administracyjnym, nie może wpływać na zakres ochrony prawnej przysługującej obywatelowi 2. Jeśli w sprawie wytoczonej przed sądem powszechnym przez żołnierza zawodowego przeciwko Skarbowi Państwa - Szefowi Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, o zasądzenie kwoty potrąconego zaległego uposażenia, żołnierz nie zgłosił żądania zasądzenia odsetek od wypłaconego uposażenia, a sprawa na podstawie art. 464 § 1 kpc została przekazana do rozpoznania właściwemu organowi wojskowemu i żądanie to nie zostało przez żołnierza zmienione, to organ I instancji, orzekając także o odsetkach od zaległego uposażenia, orzekł o tym roszczeniu bez żądania wnioskodawcy - z naruszeniem art. 61 § 1 i 3 kpa, a to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa) 3. W sprawie koniecznym było orzekanie w głąb sprawy. Decyzja Dowódcy Wojsk Lądowych o stwierdzeniu nieważności decyzji o wypowiedzeniu żołnierzowi stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej mieści się w granicach danej sprawy (art. 134 § 1 w związku z art. 135 ppsa).
4. Za niewystarczające dla stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 §1 pkt 2 in fine kpa jest proste zestawienie treści decyzji przez organ nadzoru, z treścią przepisu, stanowiącego podstawę prawną decyzji. O rażącym naruszeniu prawa decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze - skutki które wywołuje decyzja.
5. Mimo, że działania organu wojskowego wiązały się z rozformowaniem jednostki wojskowej, ustawodawca nie zakazał organowi w takiej sytuacji sięgania do art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy z 1970 r.
6. Nie można w tym samym czasie mieć statusu żołnierza zawodowego (który w konkretnych terminach nabywa prawo do wynagrodzenia, nagród, prawo do urlopu - a w razie jego niewykorzystania - prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop) i statusu przeniesionego do rezerwy (z czym wiąże się prawo do odprawy wraz z upływem okresu wypowiedzenia i spełnieniem pozostałych przesłanek pozytywnych - prawa do emerytury wojskowej). Jeden status wyklucza drugi - prawo do świadczeń właściwych dla jednego statusu wyklucza prawo do świadczeń właściwych dla drugiego statusu. Mimo przywrócenia ze skutkiem ex tunc (w zakresie stosunku zawodowej służby wojskowej), nie sposób odwrócić skutku upływu czasu w zakresie prawa do świadczeń pieniężnych wynikających z tego stosunku prawnego. W okresie, w którym nie istniał stosunek służby zawodowej żołnierza, zachodziła przedmiotowa niemożliwość świadczeń z tytułu stosunku służby żołnierza zawodowego, co wykluczało w ogóle zwłokę dłużnika (art. 476 kc). Skutków tych, decyzja Dowódcy Wojsk Lądowych o stwierdzeniu nieważności decyzji Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego o wypowiedzeniu żołnierzowi stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej (art. 78 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1970 r.) nie była zdolna odwrócić.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Maciej Dybowski po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym dnia 03 marca 2009 r. w trybie uproszczonym sprawy ze skargi M. G. na decyzję Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Poznaniu z dnia [...] grudnia 2008 r. nr [...] w przedmiocie uposażenia 1). uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Wojskowego Komendanta Uzupełnień w [...] z dnia [...] września 2008 r. nr [...] 2). stwierdza nieważność decyzji nr [...] z dnia [...] lutego 2007 r. Dowódcy Wojsk Lądowych 3). stwierdza nieważność rozkazu personalnego nr [...] Dowódcy [...] Okręgu Wojskowego z dnia [...] lutego 2007 r. w punkcie 5 (piątym), dotyczącym [...] M. G. /-/M. Dybowski MZ
sygn. IV SA/Po 42/09 U Z A S A D N I E N I E
M. G. dnia [...] września 2007 r. (prezentata) wytoczył przed Sądem Rejonowym w [...] pozew z dnia [...] września 2007 r. przeciwko Skarbowi Państwa- Wojewódzkiemu Sztabowi Wojskowemu w Poznaniu (dalej - WSzW) o: zasądzenie kwoty 40.963,20 zł z ustawowymi odsetkami od [...] maja 2007 r. do dnia zapłaty; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów sądowych wg norm przepisanych. Powód dochodził owej kwoty tytułem zaległego uposażenia żołnierza zawodowego na podstawie art. 71 ust. 1, 72 ust. 1 i 76 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. 179/03/1750 ze zm.- dalej uswżz bądź ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych [obecnie- od 5 sierpnia 2008 r. obowiązuje j.t. Dz.U. 141/08/892 ze zm.]) za okres od dnia [...] października 2005 r. do dnia uprawomocnienia się decyzji o stwierdzeniu nieważności Dowódcy Wojsk Lądowych. Pismem procesowym z dnia [...] grudnia 2008 r. M. G. doprecyzował żądanie pozwu wskazując, że w niniejszym procesie "pozwany pomylił sprawę powoda z inną sprawą- najprawdopodobniej o odsetki"; powód domaga się "kwoty, która została mu bezprawnie, wbrew art. 103 wojskowej ustawy pragmatycznej potrącona z tego świadczenia w 2007 r.". Prawomocnym postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2008 r.- V P 1120/08 Sąd Rejonowy [...] Wydziału V Pracy (dalej - Sąd Rejonowy) przekazał sprawę Szefowi Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Poznaniu (k. 4- 50, 76-79, 115-121 akt V P 1120/08).
Decyzją z dnia [...] września 2008 r. nr [...] (dalej decyzja z dnia [...] września 2008 r.) Wojskowy Komendant Uzupełnień w [...] (dalej WKU), na podstawie art. 104 § 1, art. 61 § 1 kpa i art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. 179/03/1750 ze zm.) i art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. 241/04/2416 ze zm.) i rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień (Dz.U. 66/04/613 ze zm.), "działając z urzędu", po rozpatrzeniu sprawy przekazanej przez Sąd, z uwzględnieniem całości zgromadzonej dokumentacji, w tym również "wniosków strony", odmówił [...] M. G. przyznania świadczenia pieniężnego w postaci odsetek od wypłaconego uposażenia i zwrotu potrącenia z uposażenia.
W uzasadnieniu WKU wskazał, że "dnia [...] listopada 2003 r. Dowódca Wojsk Lądowych w oparciu o rozkaz [...] z dnia [...] r. w sprawie zmian organizacyjnych i dyslokacyjnych w wojskowych komendach uzupełnień zlikwidował m.in. stanowisko służbowe strony". Z uwagi na zlikwidowanie stanowiska służbowego strony, żołnierzowi zaproponowano inne stanowisko, ale on odmówił jego przyjęcia. Dowódca [...] Okręgu Wojskowego (POW) decyzją wypowiedział stronie stosunek zawodowej służby wojskowej, a w konsekwencji wydał rozkaz zwalniający go z zawodowej służby wojskowej i przenoszący go do rezerwy. Dnia [...] lutego 2007 r. Dowódca Wojsk Lądowych (organ wyższego stopnia) decyzją nr [...] stwierdził nieważność ww decyzji POW o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej. Strona stawiła się do miejsca pełnienia służby wojskowej i została przyjęta na ewidencje i zaopatrzenie. Dla celów ewidencyjno-finansowych od dnia zwolnienia do dnia przywrócenia do zawodowej służby wojskowej przyznano Mu zwaloryzowane należności wynikające z tytułu pełnienia zawodowej służby wojskowej. Przy wypłacie tych należności, w związku ze stwierdzeniem nieważności ww decyzji o zwolnieniu ze służby wojskowej, potrącono Stronie nienależne świadczenia z tytułu odprawy, ekwiwalentu za urlop. "Po otrzymaniu tych świadczeń Strona wystąpiła z wnioskiem o odsetki". Departament Kadr MON przesłał do terenowych organów administracji wojskowej (WSzW, WKU) pismo nr 481 z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie postępowania i uprawnień żołnierzy, którym stwierdzono nieważność decyzji o zwolnieniu ich ze służby wojskowej. W dokumencie tym zobowiązano organy wojskowe do wypłaty uposażenia (zwaloryzowanego zgodnie z przepisami) za okres, w którym żołnierze faktycznie pozostawali poza służbą. Odnośnie roszczeń o zwrot potrąconych świadczeń, to [w wyniku] decyzji o stwierdzeniu nieważności, są to świadczenia nienależne, bowiem podstawa tego świadczenia odpadła (stwierdzono nieważność decyzji). W kwestii odsetek- art. 75 ust. 3 uswżz stanowi, że tylko w razie zwłoki w wypłacie uposażenia żołnierzowi zawodowemu przysługują odsetki ustawowe od dnia, w którym uposażenie stało się wymagalne. Instytucja zwłoki (art. 476 kc)- w odróżnieniu od opóźnienia (art. 481 kc)- warunkowana jest winą. W tym przypadku nie sposób przypisać winy organowi obowiązanemu do zapłaty uposażenia. Choć decyzja Dowódcy Wojsk Lądowych o nieważności Dowódcy POW wywiera skutki ex tunc, to wydana została w określonym czasie, a realizacja wynikających stąd świadczeń została spełniona bez zwłoki. W spornym okresie strona nie pełniła służby wojskowej, a w tym czasie otrzymywała z MON należności pieniężne związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej. W szczególności w związku ze zwolnieniem ze służby wojskowej żołnierz otrzymał od Skarbu Państwa- jednostki organizacyjnej MON- przewidziane ustawą o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych i ustawą o uposażeniu emerytalnym żołnierzy zwodowych: dwunastomiesięczne uposażenie, emeryturę wojskową i odprawę wojskową. W spornym okresie do chwili przywrócenia do służby wojskowej od resortu MON otrzymywał emeryturę wynoszącą 50-75 % uposażenia. Ten sam reprezentant Skarbu Państwa, od którego domaga się on odsetek, regularnie co miesiąc wypłacał mu pieniądze, które po unieważnieniu decyzji o zwolnieniu, okazały się być świadczeniem nienależnym. Po przywróceniu odmówił on zwrotu świadczenia emerytalnego i innych nienależnych świadczeń. Roszczenia o odsetki nie mają żadnego uzasadnienia. Najbardziej nieuzasadnione wydaje się roszczenie o odsetki za świadczenie, które pobrał żołnierz z góry (roczne uposażenie przez pierwszy rok po zwolnieniu). Dopiero w chwili, gdy decyzja o stwierdzeniu nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby wojskowej stała się wykonalna, roszczenia o odsetki można naliczać od tego momentu, a nie wstecz (k.1-1v akt [...]).