Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Busz (spr.) Sędziowie NSA Jolanta Szaniecka NSA Tadeusz Geremek Protokolant st. sekr. sąd. Monika Zaporowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi Z. R. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...]; 2. przyznaje radcy prawnemu D. S. od Skarbu Państwa (Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu) wynagrodzenie w kwocie 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) złotych podwyższone o kwotę 82,80 (osiemdziesiąt dwa złote 80/100) złotych stanowiącą podatek od towarów i usług - łącznie 442,80 (czterysta czterdzieści dwa 80/100) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
IV SA/Po 1135/13
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2010r., nr [...] Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w W., na podstawie art. 2 pkt 2, art. 4 ust. 1, ust. 2, ust. 4 ustawy z dnia 31 maja 1996r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz. U. Nr 87, poz. 395 ze zm. - w dalszej części uzasadnienia przywoływana jako: ustawa) w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 grudnia 2009r., w sprawie K 49/07 (Dz. U. Nr 220, poz. 1734) odmówił Z. R. (zwanej dalej skarżącą) przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego. Decyzja powyższa została utrzymana w mocy decyzją tego samego organu z dnia [...] września 2010r., nr [...]. Natomiast wyrokiem z dnia 17 marca 2011r., sygn. akt IV SA/Po 930/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił obie wskazane powyżej decyzje. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie organ rozpoznając ponownie sprawę powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie, czy wywiezienie strony do wsi D. w celu pracy przymusowej wiązało się z "wyrwaniem'' z dotychczasowego środowiska oraz ustalić czy w sprawie miała miejsce deportacja w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy.
Po ponownym przeanalizowaniu sprawy decyzją z dnia [...] lipca 2011r. Nr [...] Kierownik Urzędu ponownie odmówił Z. R. przyznania uprawnienia do przedmiotowego świadczenia pieniężnego. Kierownik Urzędu stwierdził, że brak jest podstaw do uznania, że strona została deportowana (wywieziona) do pracy przymusowej w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ustalił, że skarżąca wraz z rodziną w 1941 roku została wysiedlona z miejscowości Z. do odległej około 7 km miejscowości D., gdzie w kwietniu 1942 roku została skierowana do pracy przymusowej w gospodarstwie rolnym należącym do niemieckiej rodziny M. W tej samej miejscowości byli także zatrudnieni bracia skarżącej E. i T. (w gospodarstwie W. R.) oraz matka skarżącej. Organ podkreślił, iż przepisy ustawy nie przewidują świadczeń dla wszystkich poszkodowanych przez pracę przymusową na rzecz III Rzeszy, lecz zawężają krąg podmiotów do osób, wobec których okupant stosował represje pracy niewolniczej w zaostrzonej formie (deportacja) w stosunku do obowiązującego powszechnie obowiązku pracy. Praca przymusowa wykonywana w okolicy stałego miejsca zamieszkania, nawet jeżeli wiązała się z opuszczeniem własnego gospodarstwa i zamieszkaniem w miejscu jej wykonywania, nie może być uznana za pracę połączoną z wywiezieniem (deportacją). Kierownik Urzędu nie zanegował ciężkiej sytuacji strony, która została zmuszona w młodym wieku do pracy przymusowej. Jednak wskazał, że nie można uznać, iż strona została deportowana (wywieziona) do pracy w rozumieniu ustawy, gdyż pracowała w miejscowości odległej około 7 km od stałego miejsca zamieszkania, a więc w okolicy znanej kulturowo i geograficznie.