Sprawa ze skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody [...] w przedmiocie szkół i placówek oświatowo
Uzasadnienie strona 2/8

Zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym Wojewoda [...], działając na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, stwierdził nieważność powyższej uchwały podnosząc, iż jest ona z sprzeczna z obowiązującym prawem, w szczególności z art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zgodnie z treścią tego przepisu, rada gminy ustala opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych z uwzględnieniem art. 6 ust. 1 pkt 1 wspomnianej ustawy, który określa, iż przedszkole publiczne prowadzi bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie co najmniej podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Z kolei podstawa programowa została określona w art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz doprecyzowana w załączniku Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17) Nadto, w § 10 ust. 2 pkt 1 załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół określono, iż czas przeznaczony na realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego jest nie krótszy niż 5 godzin. W konsekwencji, przywołany art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty stanowi podstawę wydania aktu prawa miejscowego, w rozumieniu art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustalającego opłaty za świadczenia wykraczające poza minimum programowe wychowania przedszkolnego. Opłata ustalona przez radę gminy powinna wskazywać konkretne kwoty za konkretne świadczenia, bowiem nie każde dziecko będzie korzystało ze wszystkich świadczeń. Organ nadzoru wywiódł, iż opłata ma charakter cywilnoprawny, dlatego w jej przypadku znajduje zastosowanie zasada ekwiwalentności świadczeń, zgodnie z którą opłatę ponosi się tylko za świadczenia przekraczające podstawę programową i podzielił w tym zakresie stanowisko orzecznictwa sądowego podkreślając, że rada gminy podejmując uchwałę na podstawie art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty powinna po pierwsze - wskazać w niej, że opłaty dotyczą świadczeń wykraczających poza podstawę programową i po drugie - określić szczegółowo, za jakiego rodzaju świadczenia są one pobierane, a sposób ustalenia jej wysokości powinien być przekonujący, racjonalny i odpowiednio uzasadniony. W rezultacie, opłata ponoszona w konkretnym wypadku, wyliczona na podstawie takiej uchwały musi zależeć od rozmiaru i charakteru dodatkowych usług opiekuńczo-wychowawczych świadczonych przez konkretne przedszkole publiczne dla danego dziecka. Nie może ona natomiast mieć charakteru stałego i zryczałtowanego, gdyż wówczas obowiązek jej ponoszenia, w każdym przypadku uczęszczania przez dziecko do przedszkola, nie uwzględniałby rodzaju świadczeń, ich czasu trwania ani jakości. Zdaniem organu nadzoru, kwestionowana uchwała nie spełnia powyższych wymogów. Nie dość, że przyjęto w niej opłatę w dwóch formach do wyboru rodziców (§ 3 ust. 2 uchwały), to również w jej § 2 ust. 1 wskazano, że opłata obejmuje część kosztów zapewnienia dzieciom opieki poza godzinami przeznaczonymi na realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Z uchwały nie wynika zatem, za jakie świadczenia opłata ma być wnoszona, a jej wysokość nie zależy od tego, z jakich świadczeń korzysta konkretny wychowanek. Takie sformułowanie budzi równocześnie wątpliwości czy usługi, za które należność ta jest pobierana nie są de facto świadczeniami wchodzącymi w zakres podstawy programowej wychowania przedszkolnego, których udzielanie powinno następować bezpłatnie. Dodatkowo w § 2 ust. 1 uchwały ustalono rodzaje kosztów wchodzących w skład opłaty za świadczenia publicznych przedszkoli, a więc wynagrodzenia nauczycieli sprawujących opiekę powyżej podstawy programowej oraz proporcjonalną część kosztów energii elektrycznej, cieplnej, gazu oraz wody, na co nie pozwala treść art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zgodnie, z którym rada gminy uprawniona jest wyłącznie do określenia opłat za konkretne, indywidualnie wskazane świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych, przekraczające podstawę programową. Odnosząc się do treści § 6 zakwestionowanej uchwały organ nadzoru zaznaczył, że opłata za zorganizowaną w przedszkolu gimnastykę korekcyjną realizuje delegację art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, jako świadczenie przekraczające podstawę programową wychowania przedszkolnego, ale nie w zakresie odpłatności pokrywanej w wysokości tylko 10,- zł. przez rodziców (opiekunów), a w pozostałej części przez gminę B.. Nadto, nie ustalono w uchwale wysokości opłaty za świadczenia otwarte wymienione w jej § 6 ust. 3 i określone "w szczególności" jako rytmika i języki obce. Również kwestie związane z ustaleniem opłat za wyżywienie dziecka w przedszkolu określone w § 5 uchwały wskazują na przekroczenie kompetencji przez Gminę B. zawartych w art. 67 a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, który ustalenie zasad korzystania ze stołówki w szkole (przedszkolu), w tym odpłatność powierza dyrektorowi szkoły a nie radzie gminy. Organ nadzoru zaakcentował, że § 7 zakwestionowanej uchwały narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń i regulacji w nim zawartych nie uzasadniają względy prawne, jak i ekonomiczne. Niedopuszczalnym jest bowiem pozbawienie możliwości zwrotu opłaty w przypadku faktycznego nieskorzystania przez dziecko z danego rodzaju świadczenia. Brak świadczenia ze strony gminy (przedszkola), a pobranie opłaty od rodziców (opiekunów) dzieci nieobecnych w danym czasie, narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń, która zobowiązuje do ponoszenia opłat za konkretne świadczenia, przekraczające podstawę programową i to w wysokości ich rzeczywistych kosztów.

Strona 2/8