Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax, Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.), Sędzia WSA Bożena Miliczek-Ciszewska, Protokolant Katarzyna Lisiecka-Mitula, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 września 2017 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję [...] Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie choroby zawodowej uchyla zaskarżoną decyzję.
Decyzją z dnia [...] r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w S. odmówił stwierdzenia u M.K. choroby zawodowej - przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka wymienionej w poz. 20/1 wykazu chorób zawodowych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105, poz. 869, powoływanego dalej w skrócie jako: "rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r."), wydanego na podstawie art. 237 § 1 pkt 3-6 i § 1¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity obecnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, zwanej dalej w skrócie: "k.p."), w oparciu o postępowanie wyjaśniające narażenie zawodowe, orzeczenie lekarskie Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w K. - Poradni Chorób Zawodowych w S. (dalej: "WOMP") r. nr [...] z dnia [...], oraz orzeczenie lekarskie Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w S. (dalej: "IMPiZŚ") nr [...] z dnia [...] r. i do niego opinię uzupełniającą z dnia [...] r.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M.K. nie zgadzając się z decyzją organu I instancji oraz ze stanowiskiem IMPiZŚ w S., że powodem wystąpienia u niej zespołu cieśni są czynniki pozazawodowe. Podniosła, iż podczas badań w Poradni Reumatoidalnej w 2016 r. nie została u niej stwierdzona choroba reumatoidalna oraz nigdy nie miała zaleceń dietetycznych ani konieczności stosowania leków z powodu nieprawidłowego cholesterolu czy też hipercholesterolu. Akcentowała, że choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i zmiany dyskopatyczne są spowodowane 35-letnim okresem wykonywania pracy w pozycji statycznej, siedzącej, obsługując maszynę do pisania a następnie klawiaturę i mysz komputerową. Jej zdaniem, sam fakt wykonywania przez nią pracy zawodowej w stopniu tak obciążającym ręce był wystarczający, aby uznać jej chorobę za chorobę zawodową, a kartoteka i dokumentacja medyczna wyklucza istnienie czynników pozazawodowych, w tym również zespołu Raynauda.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w K. decyzją z dnia [...] r., nr [...], utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu podkreślił, że do stwierdzenia choroby zawodowej niezbędnym jest orzeczenie przez kompetentną placówkę służby zdrowia istnienia występującego schorzenia, jako choroby zakwalifikowanej przez orzeczników do odpowiedniej pozycji wykazu chorób zawodowych, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. oraz wykazanie związku przyczynowego między środowiskiem pracy a rozpoznaną chorobą, to jest ustalenie, że narażenie na czynnik szkodliwy, który wywołał rozpoznane schorzenie wystąpiło w czasie i miejscu pracy oraz w związku z wykonywanym zawodem. Za podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie podejrzenia choroby zawodowej organ odwoławczy przyjął warunki jakie powinny być spełnione do uznania zawodowej etiologii rozpoznanego schorzenia, biorąc pod uwagę definicję choroby zawodowej, określoną w art. 235¹ k.p., która stanowi, iż "za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym"". Organ odwoławczy, na podstawie protokołu przesłuchania z dnia 04.09.2015 r. i przedłożonych świadectw pracy, po dokonaniu oceny narażenia zawodowego uznał, iż M.K. pracowała: w latach 1980 - 1990 w Przedsiębiorstwie A w M. na stanowiskach: stażysty, referenta ds. płac i starszego referenta ds. płac; w roku 1997 w Przedsiębiorstwie B Sp. z o.o. w K. na stanowisku samodzielnej księgowej; w roku 1998 w C Sp. z o.o. w M. (obecnie C’) na stanowisku specjalisty ds. administracyjno-technicznych; w latach 1998-1999 w D, właściciel Z.N. w M. (obecnie D’ - właściciel Z.N.) na stanowisku księgowej; w latach 2000-2001 w E Sp. z o.o. w M. na stanowisku specjalisty ds. kadrowo-płacowych; w latach 2001-2003 w F Sp. z o.o. w Ł. na stanowisku specjalisty ds. ekonomicznych; w latach 2004 - nadal w G w S. na stanowisku specjalisty ds. personalnych. Podczas zatrudnienia w latach 1980-1990 wykorzystywała maszynę do pisania, natomiast od 1997 r. używała klawiatury oraz myszy komputerowej. Była badana w WOMP (orzeczenie lekarskie z dnia [...]r. nr [...]), gdzie lekarze specjaliści orzekli o braku podstaw do rozpoznania przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka wymienionej w poz. 20/1 wykazu chorób zawodowych. W wywiadzie zgłaszała bóle i drętwienia rąk, drętwienie palców II i III obu rąk od ok. 1 roku, bóle nadgarstków z nasileniem od 1 roku. Przeprowadzone badania laboratoryjne (poziom we krwi glukozy, kwasu moczowego, RF, TSH, CRP) nie wykazały odchyleń od normy. Stwierdzono dodatni odczyn Wallera-Rose, co wymaga dalszej diagnostyki w kierunku schorzeń reumatycznych. W 2015 r. M.K. była hospitalizowana w [...] Centrum Zdrowia na Oddziale Wewnętrznym, wypisana z rozpoznaniem "Zespół Raynauda. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, Zespół szyjny.(...)". W latach 2009/2010 r. stosowała Euthyrox przez ok. 6 miesięcy z powodu niedoczynności tarczycy. W badaniu neurograficznym wykonanym w dniu 19.08.2015 r. stwierdzono niewielkie zwolnienie szybkości przewodzenia we włóknach czuciowych lewego nerwu pośrodkowego przy prawidłowej latencji końcowej ruchowej - do dalszej obserwacji w kierunku zespołu cieśni nadgarstka. W oparciu o dane z wywiadu chorobowego, badanie przedmiotowego, konsultację neurologiczną ortopedyczną analizę udostępnionej dokumentacji medycznej, oraz aktualny wynik badania neurograficznego - lekarze specjaliści rozpoznali u M.K. stan po uwolnieniu nerwu pośrodkowego prawego. Biorąc pod uwagę opis sposobu wykonywania pracy, z którego nie wynika aby jej praca połączona była z istotną monotypią w zakresie stawów nadgarstkowych (obsługa komputera w świetle aktualnej wiedzy orzeczniczej nie stanowi istotnego ryzyka powstania zespołu cieśni nadgarstka), a także uwzględniając obecność dodatniego odczynu Wallera-Rose - brak jest podstaw do uznania bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem zespołu cieśni nadgarstka pochodzenia zawodowego. Następnie była badana w IMPiZŚ (hospitalizacja w dniach 08-12.02.2016 r. oraz w dniu 18.02.2016 r.), gdzie lekarze specjaliści w orzeczeniu lekarskim z dnia [...] r. nr [...] również nie znaleźli podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonywania pracy pod postacią zespołu cieśni w obrębie nadgarstka. W wywiadzie M.K. podała, że dolegliwości ze strony kończyn górnych rozpoczęły się około 2003 r. Były to drętwienia, a później również dolegliwości bólowe obu rąk. Dolegliwości stopniowo nasilały się, a około 2006 r. pojawił się objaw Raynauda i problemy z wykonywaniem ruchów precyzyjnych. Od 2014 r. była leczona zachowawczo i diagnozowana pod kontrolą poradni neurologicznej. Stwierdzono zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne szyjnego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa. W lutym 2015 r. wykonano pierwsze badanie EMG, potwierdzając rozpoznanie obustronnego zespołu cieśni w obrębie nadgarstka. Operację obarczającą prawy kanał nadgarstkowy wykonano w miesiącu kwietniu 2015 r. Po zabiegu wystąpiła jedynie przejściowa poprawa. Aktualnie dolegliwości występują w obu rękach z większym nasileniem w ręce lewej. Nadto, w 2009 r. była leczona przez pół roku Euthyroxem. W trakcie obserwacji klinicznej przeanalizowano dostępną dokumentację medyczną oraz dokonano oceny narażenia zawodowego pod kątem obciążenia stawów nadgarstkowych i łokciowych, przeprowadzono konsultacje specjalistyczne: neurologiczną i ortopedyczną. W badaniu przedmiotowym objawy uciskowe Tinela i Phalena są ujemne. Badania laboratoryjne wykazały hipercholesterolemię oraz obecność przeciwciał przeciwjądrowych ANA 1 w teście przesiewowym. Czynności wykonywane przez M.K. miały charakter administracyjno-biurowy. Od 2001 r. z chwilą zaprzestania obsługi mechanicznej maszyny do pisania i wprowadzenia sprzętu komputerowego, praca ta nie była związana z koniecznością wykonywania monotypowych ruchów zgięcia i prostowania w stawach nadgarstkowych, sprzyjających utrzymywaniu się długotrwale podwyższonego ciśnienia w kanale nadgarstka, a tym samym stwarzających ryzyko powstania neuropatii z ucisku. Obsługa klawiatury i myszy komputera, zgodnie z aktualnymi doniesieniami medycznymi (a wbrew powszechnej opinii społecznej) nie stanowi poważnego czynnika ryzyka występowania zespołu cieśni nadgarstka. Wobec powyższego, przy uwzględnieniu wyników przeprowadzanych badań i konsultacji specjalistycznych oraz z uwagi na istniejące u M.K. uznane, pozazawodowe czynniki ryzyka zespołu cieśni nadgarstka, takie jak: płeć żeńska, zaburzenia hormonalne okresu okołomenopauzalnego, hipercholesterolemia, potwierdzone radiologicznie zmiany zwyrodnieniowe rąk - lekarze specjaliści nie znaleźli podstaw do rozpoznania u niej bezspornie lub co najmniej z wysokim prawdopodobieństwem przewlekłej choroby zawodowej obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonywania pracy pod postacią zespołu cieśni w obrębie nadgarstka.