Warunkiem nałożenia grzywny na organ administracji publicznej, na podstawie przepisu art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ jest ustalenie, że organ ten ponosi winę za niewykonanie orzeczenia sądu. Zaistnienie przyczyn obiektywnych, które wyłączają, podjęcie merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie /w zakreślonym przez sąd terminie/, a także powstanie przyczyn uzasadniających zawieszenie postępowania administracyjnego na podstawie art. 97 par. 1 Kpa, wyłączają możliwość nałożenia grzywny w tym trybie.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Seweryna Z. o wymierzenie grzywny Ministrowi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w związku z niewykonaniem orzeczenia sądu administracyjnego - oddala skargę.
Pozostaje poza sporem, że prawomocnym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 marca 1997 r. IV SAB 124/96, zobowiązano Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej do wydania w terminie dwóch miesięcy od doręczenia tego wyroku, decyzji w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia Ministra Rolnictwa z dnia 27 kwietnia 1955 r. (...) w przedmiocie przejęcia na Skarb Państwa nieruchomości ziemskiej.
W niniejszej sprawie, w skardze z dnia 4 stycznia 1999 r., skarżący Seweryn Z. powołując się na przepis art. 31 ust 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym domagał się wydania orzeczenia sądowego: 1/ o wymierzeniu grzywny Ministrowi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej /"zgodnie z przepisami prawa"/ oraz 2/ rozważenia możliwości wydania przez sąd decyzji w zastępstwie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Skarżący twierdził, że mimo wydania wyroku nadal ma miejsce bezczynność organu naczelnego, dostarczył bowiem żądaną dokumentację i kilkakrotnie lecz bez skutku interweniował w sprawie podjęcia merytorycznego rozstrzygnięcia.
Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie przedstawił odpowiedzi na skargę natomiast w piśmie procesowym z dnia 26 marca 1999 r. przedstawił sądowi odpis swego postanowienia z dnia 19 marca 1999 r. o zawieszeniu z urzędu postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości ziemskiej "Stawy", przejętej na cele reformy rolnej.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Skarga podlega oddaleniu. Warunkiem nałożenia grzywny na organ administracji publicznej, na podstawie przepisu art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ jest ustalenie, że organ ten ponosi winę za nie wykonanie orzeczenia sądu. Zaistnienie przyczyn obiektywnych, które wyłączają podjęcie merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie /w zakreślonym przez sąd terminie/ a także powstanie przyczyn uzasadniających zawieszenie postępowania administracyjnego, na podstawie art. 97 par. 1 Kpa, wyłączają możliwość nałożenia grzywny w tym trybie. Inaczej rzecz ujmując grzywnę można wymierzyć tylko wówczas gdy organowi można postawić zarzut dalszej bezczynności lub też zwłoki w podejmowaniu czynności procesowych będących zawinionym działaniem lub zaniechaniem prowadzącym do nie podejmowania rozstrzygnięcia w sprawie. Taka a nie inna wykładnia omawianego przepisu art. 31 ust 1 powołanej ustawy z dnia 11 maja 1995 r. jest uzasadniona zważywszy, iż wymierzenie grzywny organowi jest swoistego rodzaju karą /sankcją karną/, mającą zdyscyplinować działalność organów administracyjnych i której stosowanie należy powiązać z niezbędnym elementem wymierzenia każdej kary a więc z elementem zawinienia.
W niniejszej sprawie takich zarzutów nie można postawić Ministrowi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, które byłyby równocześnie zawinione, aczkolwiek zgodzić się należy z wywodami skargi, iż z subiektywnego punktu widzenia skarżącego, załatwienie sprawy /podjęcie merytorycznego rozstrzygnięcia/ wszczętej w 1992 roku, ulega wydłużeniu w czasie. Być może nawet poszczególne czynności w toczącym się postępowaniu administracyjnym powinny być przez organ naczelny podejmowane w krótszych odstępach czasowych, jednakże ta okoliczność, sama przez się, nie wyczerpuje przesłanek skutkujących wymierzenie grzywny. Skarżący nie dostrzega bowiem i pomija milczeniem w swych wywodach istotne obiektywne okoliczności sprawy przytoczone obszernie m.in. w postanowieniu o zawieszeniu postępowania /w szczególności okoliczność, iż znaczna cześć nieruchomości przejętych na rzecz Skarbu Państwa stanowi obecnie własność innych podmiotów co wymaga sporządzenia specjalistycznej dokumentacji geodezyjnej/. Nie wymaga bliższych rozważań, iż wyjaśnienie tych okoliczności ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy /np. z punktu widzenia powstania nieodwracalnych skutków prawnych/. Już na marginesie należy zasygnalizować problem czy w celu przyśpieszenia długotrwałego postępowania administracyjnego w ogóle zachodziła celowość zawieszenia postępowania /czego sąd w niniejszej sprawie nie badał/ albowiem od postanowienia o zawieszeniu postępowania, po wyczerpaniu przewidzianego prawem trybu, przysługuje prawo wniesienia odrębnej skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mimo to, z punktu widzenia omówionych powyżej podstaw prawnych do wymierzenia organowi grzywny, na podstawie art. 31 ust 1 powoływanej ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, aktualnie zgłoszone żądanie wymierzenia kary nie znajduje uzasadnienia. Dlatego też nie mogło być uwzględnione alternatywne żądanie skarżącego o podjęciu przez sąd orzeczenia administracyjnego za organ.
W tym stanie rzeczy skoro podniesione w skardze zarzuty dotyczące zawinionej bezczynności organu naczelnego nie mogły odnieść zamierzonego skutku, a jednocześnie skoro brak jest zarzutów, które z urzędu należałoby wziąć pod rozwagę skarga podlega oddaleniu na podstawie art. 27 ust 1 cyt. już ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, co orzeczono jak w sentencji.