1. Organ administracji państwowej, działający w trybie art. 200 par. 2 Kpa, może wyłącznie rozstrzygnąć sprawę co do istoty, natomiast nie posiada uprawnień do podjęcia decyzji kasacyjnej, chyba że takie było żądanie skargi.
2. Wydana w trybie art. 200 par. 2 Kpa decyzja kasacyjna, uchylająca decyzję kasacyjną oraz - bez wniosku skarżącego - korzystną dla niego decyzję organu pierwszej instancji, jest dotknięta wadą określoną w art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa, gdyż rażąco narusza przepis art. 200 Kpa.
stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji w przedmiocie nakazu rozbiórki ogrodzenia.
Decyzją z dnia 13 października 1980 r. Architekt Dzielnicy Warszawa-Ochota - działając na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 oraz art. 37 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 38 poz. 229/ - nakazał Spółdzielczemu Zrzeszeniu Budowy Domków Jednorodzinnych "Kolejarz" w terminie natychmiastowym rozbiórkę ogrodzenia wykonanego wzdłuż drogi dojazdowej przy ul. Czereśniowej 51a. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że ogrodzenie zostało wykonane bez zezwolenia oraz usytuowane niezgodnie z przebiegiem granicy nieruchomości.
W wyniku odwołania od tej decyzji, wniesionego przez Spółdzielcze Zrzeszenie Budowy Domów Jednorodzinnych "Kolejarz", Naczelny Architekt Warszawy decyzją z dnia 13 stycznia 1987 r. uchylił orzeczenie organu I instancji i umorzył postępowanie, wywodząc w motywach swego rozstrzygnięcia, iż sporne ogrodzenie zostało wzniesione na terenie który, zgodnie z zawartym aktem notarialnym, stanowi integralną część działki należącej do inwestora.
Skargę do NSA na przedmiotową decyzję wnieśli Marianna i Marek małż. G. domagając się uchylenia w całości decyzji organu odwoławczego. Z uzasadnienia tej skargi wynika, iż wskutek samowoli budowlanej ze strony członków Spółdzielczego Zrzeszenia Budowy Domów Jednorodzinnych, polegającej na wzniesieniu ogrodzenia niezgodnie ze stanem własności, skarżący zostali pozbawieni możliwości ogrodzenia działki własnej, a nadto dojazd do ich nieruchomości został zwężony w sposób uniemożliwiający swobodny przejazd pojazdami mechanicznymi.
Naczelny Architekt Warszawy nie przekazał skargi małż. G. Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, ponieważ - działając w trybie art. 200 par. 2 Kpa uchylił w całości decyzję własną oraz decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu organowi. Z motywów tego rozstrzygnięcia wynika, iż spór o ogrodzenie jest w istocie sporem granicznym, a w związku z tym winien być rozstrzygnięty polubownie, bądź przed sądem powszechnym.
Na decyzję Naczelnego Architekta Warszawy, wydaną w trybie art. 200 par. 2 Kpa wnieśli skargę do NSA małż. G. zarzucając, iż organ odwoławczy dopuścił się obrazy przedmiotowego przepisu, ponieważ rozstrzygnięcie jego nie uwzględnia żądania skargi.
W odpowiedzi na skargę Naczelny Architekt Warszawy wniósł o jej odrzucenie, stojąc na stanowisku, iż do sądu administracyjnego nie można wnieść skargi na decyzję kasacyjną.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna. Stosownie bowiem do wyraźnego brzmienia art. 200 par. 2 Kpa organ odwoławczy może tylko wtedy wzruszyć wydaną przez siebie decyzję ostateczną, jeżeli uzna skargę w całości za słuszną. Uznanie skargi za "słuszną w całości" objawia się w drodze wydania przez organ odwoławczy nowej decyzji, w miejsce decyzji zaskarżonej do NSA, przy czym ta nowa decyzja może być wydana wyłącznie w drodze zmiany lub uchylenia decyzji dotychczasowej. Ze sformułowania użytego przez ustawodawcę w art. 200 par. 2 Kpa zdanie drugie wynika, wyraźnie, iż uchylenie bądź zmianą dotyczyć może tylko decyzji zaskarżonej, jako, że została ona wymieniona w liczbie pojedynczej. Oznacza to, iż organ administracji państwowej, działający w trybie art. 200 par. 2 Kpa może wyłącznie rozstrzygnąć sprawę co do istoty natomiast nie posiada uprawnień do pojęcia decyzji kasacyjnej, chyba że takie było żądanie skargi. Pogląd powyższy znajduje oparcie w piśmiennictwie prawniczym, por. Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz - Z. Janowicz, Warszawa-Poznań 1987, str. 444 pkt 4. W rozpoznawanej sprawie nie może być kwestionowane, iż zaskarżona decyzja nie tylko nie uwzględnia żądania małż. G. w całości, lecz pogarsza ich sytuację, bowiem uchyla korzystną dla nich decyzję pierwszoinstancyjną. Żądanie to dotyczyło bowiem, uchylenia decyzji Naczelnego Architekta Warszawy z dnia 13 stycznia 1987 r. jako, że w interesie małż. G. leżało przywrócenie stanu prawnego ustalonego decyzją organu I instancji. Uwzględnienie zatem żądania skargi w rozpatrywanej sprawie w całości musiałoby polegać na zmianie przez Naczelnego Architekta Warszawy decyzji własnej z dnia 13 stycznia 1987 r., polegającej na utrzymaniu w mocy powołanej na wstępie decyzji Architekta Dzielnicowego. Nadto organ odwoławczy nie orzekł co do istoty sprawy, lecz wydał decyzję kasacyjną, uchylając oprócz decyzji własnej, także orzeczenie organu I instancji i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania temu organowi, mimo iż było oczywiste, że małż. G. o to nie wnoszą. Rozstrzygnięcie to dotknięte jest zatem wadą nieważności w rozumieniu art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa, jako oczywiście sprzeczne z treścią przepisu art. 200 par. 2 Kpa. Nie trafne jest przy tym stanowisko organu odwoławczego, iż sprawa przedmiotowa nie podlega kognicji NSA. Wprawdzie uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1983 r. III AZP 7/82 /OSNCP 1983/9 poz. 127/ w pkt 1 stanowi, iż "od decyzji organu administracji państwowej uchylającej decyzję organu I instancji celem ponownego rozpoznania sprawy nie przysługuje skarga do NSA", to jednak należy mieć na względzie, iż uchwała ta odnosi się do sytuacji, w której w sporze uczestniczy tylko jedna strona. Wniosek ten można wyprowadzić m.in. z takiego oto fragmentu uzasadnienia przedmiotowej uchwały SN: "Autokontrola wykonywana w trybie art. 200 par. 2 Kpa przez organ, który orzekł w II instancji, stanowiąca uwzględnienie żądania skargi, jest tożsama z uwzględnieniem odwołania (...)".
Ze sformułowania tego wynika więc, iż Sąd Najwyższy - zakładając tożsamość żądań skargi i odwołania - zakładał jednocześnie, że odwołanie i skarga zostały wniesione przez tę samą stronę. W rozpoznawanej sprawie sytuacja taka nie zachodzi, bowiem występują w niej strony o sprzecznych interesach, tj. Spółdzielcze Zrzeszenie Budowy Domów Jednorodzinnych "Kolejarz" oraz Marianna i Marek małż. G. Nie zachodzi też przypadek tożsamości żądania odwołania i skargi, bowiem autorami każdego z tych środków prawnych jest inna ze stron, zmierzająca do osiągnięcia innego celu.
W tym stanie rzeczy należało uznać, iż sprawa przedmiotowa podlega kognicji NSA i orzec jak w sentencji, na podstawie art. 207 par. 3 w związku z art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 208 Kpa.