Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Moskała Sędziowie: Sędzia NSA Józef Kremis Sędzia WSA Magdalena Jankowska-Szostak (sprawozdawca) Protokolant: starszy referent sądowy Renata Pawlak po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2014 r. sprawy ze skargi E. B. - P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia w całości niepodatkowej należności budżetowej o charakterze publicznoprawnym oddala skargę.
Decyzją wydaną z upoważnienia Marszałka Województwa D. z dnia [...] lipca 2013 r. (nr [...]) odmówiono skarżącej umorzenia w całości niepodatkowej należności budżetowej o charakterze publicznoprawnym w kwocie 12.250,74 zł nałożonej w drodze decyzji administracyjnej Zarządu Województwa D. z dnia [...] grudnia 2012 r., nr [...], L.dz. [...].
W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca zarzuciła naruszenie:
- art. 55 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)
- art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy o finansach publicznych poprzez zestawienie ważnego interesu dłużnika z interesem publicznym w umorzeniu jego należności z tytułu należności pieniężnej jako przesłanek wzajemnie się wykluczających. Zdaniem strony, brak jest podstaw do przeciwstawiania pojęcia ważnego interesu dłużnika pojęciu interesu publicznego, który został, w zaskarżonej decyzji, de facto zrównany z interesem budżetu państwa. Jako wadę decyzji strona wskazała zapis w uzasadnieniu, który sugeruje, że przesłanki te winny wystąpić łącznie, albowiem, organ używa wspólnika "i" zamiast spójnika "lub". W ocenie strony, nie można podzielić zapatrywania, że organy zobowiązane są do rozstrzygnięcia spraw z uwzględnieniem ważnego interesu strony, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes publiczny, przez który organy często zdają się rozumieć interes budżetu państwa. Ponadto w opinii skarżącej organ błędnie ustalił, iż zobowiązania cywilnoprawne nie mogą mieć wpływu na zaspokojenie należności publicznoprawnych, gdyż obecnie nie jest ona w stanie spłacić żadnych zobowiązań, a okoliczność ta jest istotna dla oceny jej sytuacji życiowej i materialnej;
- niezgodność ustaleń organu wydającego decyzję z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, przy jednoczesnym uznaniu przez organ, iż została spełniona przesłanka ważnego interesu dłużnika (prawidłowa ocena stanu faktycznego).
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. utrzymało w mocy pierwszoinstancyjne rozstryzgnięcie.
W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej w skrócie: u.f.p.) właściwy organ na wniosek zobowiązanego, może udzielić określonych w art. 55 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60 u.f.p. Kara pieniężna wymierzana na zasadach określonych w art. 40 ust. 12 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze. zm. aktualny w dniu wydawania decyzji w sprawie nałożenia kary), należy do niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym w rozumieniu art. 60 u.f p., przy czym - w rozpatrywanym przypadku - stanowi ona dochód budżetu województwa d. Natomiast jeśli chodzi o ulgi w spłacie ww. należności, to art. 55 u.f.p. wymienia: umorzenie w całości albo w części, odroczenie lub rozłożenie na raty. W ocenie organu wniosek strony w zakresie wnioskowanej ulgi, tj. umorzenia należności z uwagi na unormowanie zawarte w art. 67 u.f.p., winien być rozpatrywany pod względem procesowym - według unormowań kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.), a w aspektach materialnych - na podstawie stosowanych odpowiednio przepisów działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., Nr 749 ze zm., dalej: o.p.). Jak wskazał organ przepis art. 67a § 1 o.p. ustala kryteria zastosowania ulg w spłacie niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym, a mianowicie chodzi o przypadki uzasadnione ważnym interesem zobowiązanego lub interesem publicznym. Postępowanie w sprawie udzielenia ulgi - jak podkreślił organ - składa się z dwóch etapów. W pierwszym etapie organy są zobowiązane do przeprowadzenia postępowania dowodowego celem ustalenia, czy w rozpoznawanej sprawie zaistniały ustawowe przesłanki do umorzenia powstałej zaległości, czyli czy w sprawie wystąpił "ważny interes strony" lub "interes publiczny". Przesłanki te mają charakter rozłączny (funktor "lub" jest uznawany za równoznacznik alternatywy nierozłącznej - zob. Ziembiński, Logika Praktyczna, Warszawa 1994r. s. 87), wystarczy, że jedna z nich wystąpi, to organ będzie zobowiązany do podjęcia rozstrzygnięcia mającego postać uznania administracyjnego. W ocenie Kolegium z faktu, iż organ pierwszej instancji użył funktora "i" w treści uzasadnienia nie można wywodzić wniosku, iż stał na stanowisku, iż obie przesłanki muszą wystąpić łącznie. Wskazano bowiem, że w treści uzasadnienia organ pierwszej instancji wyraźnie podał, iż "powyższe przesłanki mają charakter rozłączny, co oznacza, iż zaistnienie już tylko jednej z tychże przesłanek warunkuje możliwość zastosowania ulgi wobec danej należności". Zatem zarzut skarżącej, zgodnie z którym organ pierwszej instancji uznał, że obie przesłanki muszą wystąpić łącznie jest - zdaniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego - nieuzasadniony, albowiem nie znajduje odzwierciedlenia w treści zaskarżonej decyzji. Dodatkowo Kolegium zauważyło, że ustawodawca, mając na względzie nadzwyczajny charakter ulg w spłacie zobowiązań publicznoprawnych, nie tylko obwarował możliwość ich zastosowania określonymi przesłankami, ale wprowadził również konstrukcję uznania administracyjnego. Podobnie tę materię regulują unormowania Ordynacji podatkowej. Oznacza to, że nawet w przypadku stwierdzenia zaistnienia określonych w Ordynacji podatkowej przesłanek udzielenia ulgi, właściwy organ może, ale nie musi uwzględnić wniosku strony o umorzenie. Decyzja organu oparta jest w znacznej mierze na elementach natury słusznościowej. Organ podejmując negatywną dla strony decyzję, nawet mającą charakter uznaniowy jest jednak zobowiązany do wskazania i uzasadnienia motywów, którymi się kierował. W ocenie Kolegium organ pierwszej instancji wskazał na motywy swojego rozstrzygnięcia, które uznać należy za uzasadnione, a wydane rozstrzygnięcie poprzedził przeprowadzeniem postępowania dowodowego celem ustalenia, czy w rozpoznawanej sprawie zaistniały ustawowe przesłanki do umorzenia przedmiotowej należności, czyli czy w sprawie wystąpił "ważny interes strony" lub "interes publiczny", nie przekraczając przy tym granic uznania administracyjnego. W ocenie Kolegium, w rozpatrywanym przypadku, nie została naruszona zasada prawdy obiektywnej wyrażona w art. 7 k.p.a. Z zasady tej wynika dla organu obowiązek wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z określoną sprawą, aby w ten sposób stworzyć jej rzeczywisty obraz i uzyskać podstawę do trafnego zastosowania przepisu prawa. Zdaniem Kolegium, organ pierwszej instancji podjął wszelkie niezbędne działania celem ustalenia stanu faktycznego sprawy, a następnie w sposób przekonujący wykazał istnienie ważnego interesu skarżącej oraz brak interesu publicznego. Przede wszystkim, w prawidłowy sposób - zdaniem organu odwoławczego - została ustalona sytuacja finansowa, rodzinna i życiowa skarżącej istniejąca w dacie rozstrzygnięcia sprawy.