Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marcin Miemiec, , Sędziowie Sędzia WSA Sędzia WSA Magdalena Jankowska-Szostak, Bogumiła Kalinowska (sprawozdawca), , Protokolant Monika Tarasiewicz, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 11 maja 2011 r. sprawy ze skargi D.B. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji odmawiającej stwierdzenia nieważności decyzji oraz umorzenia postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w W. Inspektorat w K. oddala skargę.
Zaskarżoną decyzją Prezes ZUS - w związku z wniesionym przez D. B. (dalej zwanego skarżącym) odwołaniem do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. Inspektoratu w K. z dnia [...]r., znak [...] o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] r., znak [...] o objęciu ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i wypadkowym w okresie od [...]r. do [...] r. - uchylił w całości zaskarżoną decyzję z dnia [...] r., znak [...], odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] r., znak [...] i umorzył postępowanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. Inspektoratu w K.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano, że skarżący w dniach [...] i [...] r. złożył do Oddziału skargi, w których wnosił o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] r., znak [...], obejmującej wnioskodawcę ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi i wypadkowym w okresie od [...] r. do [...] r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Decyzją z dnia [...] r., znak [...], wydaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. Inspektorat w K. odmówiono stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...]r. Decyzję podpisała Kierownik Inspektoratu w K. Jednocześnie w treści decyzji pouczono, że przysługuje od niej odwołanie do Sądu Okręgowego, Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. W dniu [...] r. skarżący złożył odwołanie do Sądu. Prawomocnym postanowieniem z dnia [...] r. sygn. akt [...] Sąd Okręgowy w S. w związku z powyższym odwołaniem, uznał się niewłaściwym rzeczowo i sprawę przekazał do rozpoznania Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Rozpatrując sprawę Prezes Zakładu Ubezpieczeń zauważył, że od wymienionej decyzji z dnia [...] r. wniesiono odwołanie do sądu. Wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia [...] r. sygn. akt [...] zmieniono zaskarżoną decyzję, ustalając, że skarżący nie podlegał w tym okresie obowiązkowym ubezpieczeniom. Od powyższego wyroku apelację wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. Wyrokiem z dnia [...] r. sygn. akt [...] Sąd Apelacyjny we W. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawcy. Od wyroku Sądu Apelacyjnego skarżący wniósł skargę kasacyjną. Wyrokiem z dnia [...] r. sygn. akt [...] Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną.
Dalej Prezes ZUS przytoczył obowiązujący stan prawny wywodząc, że zgodnie z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. W myśl art. 83 a ust. 1 ustawy, decyzje ostateczne Zakładu, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu mogą być z urzędu przez Zakład uchylone, zmienione lub unieważnione na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego. Z treści powyższej regulacji jednoznacznie wynika, że weryfikacja w postępowaniu administracyjnym decyzji ostatecznych (m.in. z uwagi na stwierdzenie ich nieważności) następuje wyłącznie z urzędu i pod warunkiem, że od takiej decyzji nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu powszechnego. Oznacza to również, że w takich sprawach nie ma zastosowania przepis art. 157 § 2 k.p.a., przewidujący wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji na żądanie strony lub z urzędu. Stosownie do przepisu art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości. Właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia. Organem wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym, w stosunku do terenowych jednostek organizacyjnych Zakładu - jest w rozumieniu art. 66 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje - zgodnie z art. 157 § 3 k.p.a. - w drodze decyzji. Zgodnie z art. 127 § 2 k.p.a. właściwym do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, w tym przypadku uwzględniając treść w art. 66 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym od decyzji - zarówno o odmowie wszczęcia postępowania, w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jak i decyzji o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji, odwołanie przysługuje w administracyjnym toku instancji do organu wyższego stopnia, a nie do sądu powszechnego, o czym błędnie pouczono. Z uwagi na fakt, że organem właściwym do załatwienia wniosku o stwierdzenie nieważności i wydania stosowanej decyzji był Prezes Zakładu, to zamiast odwołania przysługiwał wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, na podstawie art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a. Zgodnie z art. 127 § 3 k.p.a., od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji. Stosownie do przepisu art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a., ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o ministrach, rozumie się przez to m.in. kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów.