Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tadeusz Kiełkowski Sędzia WSA Jakub Makuch (spr.) Asesor WSA Marta Kisielowska po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 21 lipca 2022 r. sprawy ze skargi U. F. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 9 grudnia 2021 r., znak [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania.
Przedmiotem skargi jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z 9 grudnia 2021 r. (znak [...]) utrzymująca w mocy decyzję Burmistrza A z [...] 2021 r. (nr [...]) orzekająca o odmowie przyznania U. F. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad mężem.
Decyzja ta zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:
Burmistrz A decyzją z [...] 2021 r. (nr [...]) odmówił U. F. przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad mężem S. F. W uzasadnieniu decyzji organ I instancji podał, że wnioskodawczyni pobiera emeryturę, zaś art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych (dalej u.s.r.) stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury. Nadto Burmistrz A podkreślił, że obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości przechodzenia danej osoby z emerytury na świadczenie opiekuńcze. Ponadto wg organu I instancji, art. 128 k.r.o. nie przewiduje istnienia obowiązku alimentacyjnego między małżonkami. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazano także na art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, który uzależnia możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego od daty powstania niepełnosprawności. W ocenie organu I instancji, przypadek S. F. nie realizuje przesłanki określonej wskazanym przepisem.
W odwołaniu od opisanej wyżej decyzji U. F. podnosiła m.in., że pomoc finansowa dla opiekuna osoby niepełnosprawnej, który pobiera emeryturę powinna przysługiwać w wysokości stanowiącej różnicę między kwotą świadczenia pielęgnacyjnego, a kwotą emerytury. Zwróciła też uwagę na niekonstytucyjność art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z 9 grudnia 2021 r. (znak [...]) utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu wskazało, że małżonek jest osobą uprawnioną do świadczenia pielęgnacyjnego, o której mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 u.ś.r. Nadto, podkreśliło, że przedłożone do akt orzeczenie S. F. uznającego go za trwale niezdolnego do samodzielnej egzystencji jest równoważne z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jako powód odmowy przyznania odwołującej się wnioskowanego świadczenia SKO podało, że wnioskodawczyni pobiera emeryturę. Zgodnie zaś z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.s.r., świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury. Kolegium Odwoławcze wskazało, że istotą świadczenia pielęgnacyjnego jest zrekompensowanie opiekunowi niepełnosprawnego strat finansowych spowodowanych niemożnością podjęcia pracy w związku z koniecznością opieki nad osobą niepełnosprawną. W przypadku ustalonego prawa do emerytury, cel ten nie może być zrealizowany. Świadczenie emerytalne jest świadczeniem zastępującym dochód z pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Natomiast świadczenie pielęgnacyjne jest skierowane do osób, które są aktywne zawodowo i pozostają w wieku przedemerytalnym (wypracowywującym jeszcze swoje świadczenie emerytalne). Organ odwoławczy zaakcentował, że z punktu widzenia art. 17 ust. 1 u.ś.r. obojętne są okoliczności dla których osoba będąca już na emeryturze nie podejmuje dodatkowego zatrudnienia (zdrowotne, wiek, konieczność opieki nad innym członkiem rodziny). W ocenie SKO, treść wskazanego wyżej przepisu, a zwłaszcza przesłanki uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego przemawiają za tym, że ustawodawca świadomie z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego wykluczył te, które mają już ustalone prawo do emerytury. Z zatrudnienia bowiem zrezygnować mogą tylko osoby aktywne zawodowo (w wieku przedemerytalnym) dla których praca, a nie emerytura, jest głównym źródłem utrzymania. Osoby mające ustalone prawo do emerytury "zrezygnowały" z zatrudnienia nie ze względu na opiekę nad inną osobą, lecz z uwagi na nabycie prawa do emerytury, które to prawo jest silniejsze (pewniejsze i stabilniejsze) od prawa do świadczenia pielęgnacyjnego - na co, w aspekcie zgodności z konstytucyjną zasadą równości, zwracano uwagę w orzecznictwie sądowoadministracyjnym opowiadającym się za niedopuszczalnością, przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobom mającym ustalone prawo do emerytury (por. przykładowo wyroki NSA: z 6 kwietnia 2017 r., sygn. akt I OSK 2950/15, z 10 lipca 2018 r., sygn. akt I OSK 134/18). Organ odwoławczy zwrócił uwagę, że w sprawie objętej odwołaniem, U. F. ma ustalone prawo do emerytury, co wyklucza możliwości przyznania jej świadczenia pielęgnacyjnego.