Zyski wypłacane osobom fizycznym od kapitałów powierzonych do zainwestowania spółce akcyjnej, która bez wymaganej zgody Prezesa Narodowego Banku Polskiego wykonywała czynności określone w art. 11 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe /Dz.U. 1992 nr 72 poz. 359/ jako czynności bankowe, nie stanowią odsetek od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 80 poz. 350 ze zm./, wobec czego nie są wolne od podatku dochodowego.
Tego rodzaju zyski znajdowały swe źródło w wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy kapitałach pieniężnych, w związku z czym zyski "klientów" należało zaliczyć do "innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych /art. 17 ustawy/.
Osoba prawna dokonująca wypłaty takiej należności jest obowiązana, jako płatnik, pobrać zryczałtowany podatek dochodowy /art. 41 ust. 1 ustawy/.
Postanowieniem Sądu Rejonowego zostało wpisane do rejestru Towarzystwo Kapitałowe SA, którego przedmiotem działalności miała być szeroko rozumiana działalność produkcyjno-usługowa, handlowa i ubezpieczeniowa w granicach zakreślonych przez prawo.
Jak wynika ze znajdującego się w aktach sprawy wyniku kontroli z 11 września 1992 r. inspektora kontroli skarbowej - spółka w latach 1991 i 1992 udzielała osobom fizycznym i prawnym pożyczek na prowadzenie działalności gospodarczej na łączną kwotę ponad 14,5 mld zł, nie naliczając od tych czynności opłaty skarbowej. Ponadto w tym samym czasie spółka przyjmowała od osób fizycznych i prawnych wpłaty pieniężne jako lokaty terminowe, z przeznaczeniem do dalszego inwestowania - łącznie na kwotę ponad 4 mld zł - również nie naliczając opłaty skarbowej. W wyniku kontroli podano, że powyższe lokaty zgodnie z przepisami Kc stanowią depozyty nieprawidłowe, do których mają, odpowiednio, zastosowanie przepisy o pożyczce /art. 845 Kc/. Podano także, że działalność prowadzona przez spółkę, polegająca na przyjmowaniu wkładów pieniężnych i lokat terminowych oraz udzielanie kredytów, należy do zakresu czynności bankowych, do których upoważnione są banki /art. 11 ust. 1 pkt 2 i art. 12 Prawa bankowego/ - tymczasem na prowadzenie takiej działalności spółka nie miała zezwolenia.
Konsekwencją przyjmowania lokat kapitałowych były wypłaty dochodów uzyskanych przez powierzających kapitał do dalszego inwestowania jako umownych odsetek. Przyjmując, że wypłaty gotówkowe lokat terminowych miały charakter pożyczek, wypłacone od nich odsetki stanowiły dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, którego płatnikiem na podstawie art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 80 poz. 350/ była spółka. W żądaniu skierowania sprawy na drogę postępowania w sprawach zobowiązań podatkowych wyrażono m.in. pogląd, iż "odpowiedniość" stosowania przepisów o pożyczce do depozytu nieprawidłowego ma ograniczony zasięg - praktycznie dotyczy tylko części art. 720 i art. 724 Kc - i to tylko na gruncie kodeksu cywilnego. Urząd Skarbowy po ponownym rozpoznaniu sprawy, decyzją z 25 marca 1993 r. wydaną na podstawie art. 104 Kpa oraz art. 30, art. 41 ust. 1 pkt 2 i 42 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz. U. nr 80 poz. 350 ze zm./, art. 14 ust. 2 i art. 15 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz. U. nr 27 poz. 111 ze zm./ i par. 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 lutego 1992 r. w sprawie właściwości miejscowej organów podatkowych w sprawach niektórych zobowiązań podatkowych /Dz. U. nr 16 poz. 62/ ustalił od wypłaconych osobom fizycznym przez spółkę odsetek z tytułu przyjmowania od nich lokat kapitałowych zryczałtowany podatek dochodowy.
W uzasadnieniu powołano się dodatkowo na art. 1-2, art. 10 i art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i wyrażono pogląd, iż z przepisów tych wynika, że przez określenie "odsetki od pożyczek" należy rozumieć wypłaty dokonywane na skutek przeniesienia określonej ilości pieniędzy /rzeczy/ między stronami, bez względu na inne uwarunkowania umowy, a spełniające jedynie określenie zawarte w art. 720 par. 1 Kc.