W każdej sprawie w której zawarto umowę renty nieodpłatnej, organ podatkowy powinien w razie wątpliwości przeprowadzić stosowne podatkowe postępowanie zmierzające do wyjaśnienia celu takiej umowy, a więc praktycznej przyczyny przysporzenia majątkowego na rzecz innej osoby.
Dopiero w wyniku takiego postępowania organ podatkowy jest w stanie dokonać właściwej oceny zawartej umowy w aspekcie prawa podatkowego jako autonomicznej gałęzi prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Elżbiety i Wacława C. na decyzję Izby Skarbowej w O. z dnia 7 czerwca 2000 r. (...) w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych - oddala skargę.
Izba Skarbowa w O. decyzją z dnia 7 marca 2000 r. utrzymała w mocy decyzję Urzędu Skarbowego w O. z dnia 2 grudnia 1999 r. określającą zaległość w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r. w odniesieniu do małżonków Wiesława i Elżbiety C.
Izba Skarbowa po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania podatkowego przyjęła, że organ podatkowy zasadnie dokonał weryfikacji zeznania podatkowego małżonków C. w części dotyczącej odliczeń od dochodu z tytułu dwu umów rent zawartych przez Wiesława C. na rzecz jego brata B. C. oraz na rzecz osoby M. L.
Izba Skarbowa wyjaśniła, że wprawdzie organ podatkowy I instancji nie ocenił należycie owych umów z punktu widzenia niezbędnych elementów umowy renty i przyczyn ich zawarcia, to jednak konstatacja tegoż organu w przedmiocie braku cech trwałości umów "renty" pozwalała na zakwestionowanie odliczeń wedle zapisu art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Izba Skarbowa stwierdziła, iż Wiesław C. na podstawie umowy z dnia 3 kwietnia 1998 r. tytułem renty wypłacił swemu bratu kwotę 500 zł w dniu 30 czerwca 1998 r. oraz kwotę 16.500 zł w dniu 25 grudnia 1998 r. zaś na podstawie umowy z dnia 15 września 1998 r. Wiesław C. wypłacił M. L. kwotę 885 zł w dniu 30 września 1998 r. oraz taką samą w dniu 30 grudnia 1998 r.
Izba Skarbowa wyjaśniła, że renta w rozumieniu art. 903 Kc jak i powszechnie pojmowanym na gruncie innych ustaw, jest prawem do świadczeń okresowych, czyli stanowi dochód osoby uprawnionej otrzymywany periodycznie i regularnie. W niniejszej sprawie dwie umowy dotyczyły tylko dwukrotnych świadczeń pieniężnych dla każdego je otrzymującego. Powyższe w ocenie Izby nie wyczerpuje treści i istoty renty zdefiniowanej w art. 903-907 Kc i w tej sytuacji za bezprzedmiotowe jest prowadzenie rozważań w zakresie trwałości ustanowionych "rent" przez Wiesława C.
Izba podkreśliła przy tym, że odliczeniu podatkowemu podlegają tylko renty będące trwałym obciążeniem dochodu podatnika i renty będące stałym dochodem dla rencistów.
Izba Skarbowa zwróciła uwagę, że jedna z umów dotyczyła brata podatnika, który był osobą chorą, bezrobotną, bez prawa do zasiłku, a więc znajdującą się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Izba dodała przy tym, iż w świetle art. 128 i nast. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzeństwo obciąża obowiązek alimentacyjny. Jeśli więc podatnik był w stanie udzielić pomocy swemu bratu, to można przyjąć, iż sporna umowa dotyczyła dobrowolnego świadczenia alimentacyjnego, a co oznacza /także/ brak przesłanek do dokonania odliczenia podatkowego.
Skargę skierowaną do Naczelnego Sądu Administracyjnego podatnicy nazwali pozwem o zapłatę, w którym domagali się zasądzenia od Izby Skarbowej kwoty 6.509,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 stycznia 2000 r. oraz domagali się nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.
W uzasadnieniu tegoż "pozwu" małżonkowie C. wywodzili, iż renta ustanowiona bez wynagrodzenia pozostaje od darowizny odrębnym stosunkiem prawnym, zaś ustawodawca podatkowy przewidział ulgę podatkową z tytułu wykonania umowy renty, a więc zamiar skorzystania z takiej ulgi nie może stanowić sam w sobie próby obejścia prawa daninowego i naruszenia art. 58 Kc. Podatnicy podkreślili, iż organ I instancji zaakceptował fakt, że świadczenia określone umowami zostały spełnione.