1. Urząd skarbowy jest uprawniony do ustalenia wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego z uwzględnieniem opinii biegłych dopiero wówczas, gdy strony umowy sprzedaży nieruchomości nie wskażą przyczyn, które uzasadniały podanie w umowie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej /art. 19 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416/.
2. Rzeczą urzędu jest ocena, czy podane przyczyny zasługują na uwzględnienie, jednakże zaniechanie wezwania strony do podania tych przyczyn, a także niedokonanie ich oceny w razie podania ich przez stronę stanowi naruszenie prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Aliny Ś. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 15 czerwca 1994 r. w przedmiocie wymiaru podatku dochodowego od sprzedaży nieruchomości i na podstawie art. 207 par. 2 pkt 1 i 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję, a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Izby Skarbowej siedemdziesiąt sześć złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącej.
Aktem notarialnym z dnia 10 maja 1993 r. Alina Ś. sprzedała Małgorzacie i Waldemarowi małżonkom Dz. działkę o powierzchni 1 651 m2, zabudowaną drewnianym domem mieszkalnym, za 100 mln zł. Nieruchomość ta była w posiadaniu sprzedającej od 1989 r. Urząd Skarbowy w O., uznając, że cena nieruchomości określona w akcie notarialnym znacznie odbiega od jej wartości rynkowej, zaproponował podwyższenie jej do celów podatkowych do 290 100 tys. zł, na co strony umowy wyraziły zgodę. Od tej wartości Urząd Skarbowy decyzją z dnia 30 lipca 1993 r. wymierzył Alinie Ś. zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 29 100 tys. zł.
W związku z wniesionym od tej decyzji odwołaniem Urząd Skarbowy zlecił powołanym przez siebie biegłym ustalenie wartości rynkowej powyższej nieruchomości. Biegli ustalili tę wartość na 190 mln zł.
Po uchyleniu wspomnianej decyzji przez Izbę Skarbową w (...), Urząd Skarbowy w O. decyzją z dnia 5 kwietnia 1994 r. ponownie dokonał wymiaru podatku dochodowego Alinie Ś., przyjmując za podstawę obliczenia wartość nieruchomości ustaloną przez biegłych i ustalając podatek w wysokości 19 mln zł.
Ponieważ podatniczka złożyła oświadczenie, że 100 mln zł uzyskane ze sprzedaży nieruchomości przeznaczy na remont własnego domu, w którym mieszka, Urząd Skarbowy odroczył pobór podatku w wysokości 10 mln zł na okres 2 lat od daty sprzedaży i wezwał podatniczkę do zapłaty pozostałej kwoty podatku, to jest 9 mln zł.
W odwołaniu od decyzji Urzędu Skarbowego Alina Ś. zakwestionowała wymierzenie jej podatku od dochodu przekraczającego kwotę 100 mln zł, którą faktycznie uzyskała ze sprzedaży nieruchomości. Dochodu w wysokości 90 mln zł nie uzyskała i dlatego wymierzenie jej podatku od tej kwoty uznała za krzywdzące. Remont własnego domu, na który przeznaczyła pieniądze uzyskane ze sprzedaży, dobiega końca i pozostałość tej kwoty musi przeznaczyć na dokończenie remontu. Nie ma więc pieniędzy na zapłacenie podatku od nie uzyskanego dochodu. Dodała, że sprzedała nieruchomość trudną i kłopotliwą do utrzymania, aby zdobyć fundusze na remont własnego domu, a nie na nieprzewidziane wydatki.
Izba Skarbowa w (...) decyzją z dnia 15 czerwca 1994 r. nr IS.FA/3252/22/94 utrzymała w mocy decyzję Urzędu Skarbowego, wyjaśniając podstawy prawne rozstrzygnięcia w niej zawartego. Ponieważ sprzedaż nieruchomości nastąpiła przed upływem 5 lat od daty jej nabycia, przychód ze sprzedaży podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. "a" ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416/ według stawki 10 procent /art. 28 ust. 2/. Ponieważ w ocenie Urzędu Skarbowego cena sprzedanej nieruchomości podana w akcie notarialnym znacznie odbiegała od jej wartości rynkowej, korzystając z uprawnień przewidzianych w art. 19 powołanej wyżej ustawy, Urząd Skarbowy przeprowadził dowód z opinii biegłych, którzy wycenili nieruchomość według jej stanu na dzień sprzedaży na 190 mln zł. Taką też wartość przyjęto do podstawy opodatkowania. Izba Skarbowa podała, że w opinii biegłych zarówno przy wycenie działki, jak i znajdującego się na niej budynku, uwzględniono, iż budynek jest zamieszkały przez lokatorów z nakazem kwaterunkowym, którzy z ogólnej powierzchni budynku 220 m2 zajmują 190 m2. Przy wycenie wzięto też pod uwagę duży stopień zużycia budynku i konieczność przeprowadzenia remontu kapitalnego oraz częściowego odtworzenia. Przy wydawaniu decyzji kierowano się również tym, że nabywcy nieruchomości nie kwestionowali wartości rynkowej w wysokości 190 mln zł, przyjętej jako podstawa wymiaru opłaty skarbowej. Wymiar podatku dochodowego więc został dokonany prawidłowo, a ponieważ podatniczka złożyła oświadczenie, że 100 mln zł przeznaczy na remont własnego domu, odroczenie poboru podatku w wysokości 10 mln zł na okres 2 lat znajdowało uzasadnienie w przepisach art. 28 ust. 2 i 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.