1. Jeżeli w dniu określającym termin wpłaty kolejnej zaliczki na podatek dochodowy cały wymagalny za ten okres podatek został uiszczony, nie występuje obowiązek zapłaty zaliczki na ten podatek.
2. O tym, czy powstała zaległość podatkowa, decydują przesłanki materialnoprawne /w tym wygaśnięcie zobowiązania na skutek uiszczenia/, a nie przesłanka formalna, jaką jest rozliczenie księgowe.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Zakładów Graficznych w B. na decyzję Izby Skarbowej w Białymstoku z dnia 21 marca 1989 r. w przedmiocie odmowy zaniechania ustalania odsetek od nie uiszczonej zaliczki na podatek dochodowy za wrzesień 1988 r. i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Urzędu Skarbowego w B., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Izby Skarbowej w Białymstoku kwotę złotych trzy tysiące dwadzieścia cztery tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżących zakładów.
Decyzją z dnia 25 stycznia 1989 r. Urząd Skarbowy w B. odmówił B-ckim Zakładom Graficznym zaniechania ustalania i poboru odsetek za zwłokę w wysokości 75.570 zł od nie przekazanej zaliczki na podatek dochodowy za wrzesień 1988 r. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano na zasady rozliczeń podatków i uiszczania zaliczek, ustalone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 13 stycznia 1988 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad obliczania podatków, terminów i trybu płatności oraz trybu sporządzania i przedstawiania organom podatkowym rozliczeń /deklaracji/ podatkowych przez jednostki gospodarki uspołecznionej /Dz.U. nr 2 poz. 5/. Wbrew obowiązkowi wynikającemu z tego rozporządzenia podatnik nie dokonał w terminie wpłaty zaliczki na podatek dochodowy za wrzesień, nie zwracając się o odroczenie terminu zapłaty należności, i rozliczył ją dopiero deklaracją za 3 kwartały 1988 r. Odsetki za zwłokę - stosownie do par. 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 czerwca 1987 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 20 poz. 121 ze zm./ - płatne są bez wezwania. Wskazana przez podatnika przyczyna w postaci wysokiej nadpłaty z tytułu podatku dochodowego za 8 miesięcy 1988 r. nie może stanowić podstawy do nienaliczania odsetek za zwłokę.
W odwołaniu od powyższej decyzji B-ckie Zakłady Graficzne podniosły, że przez cały rok podatek był przekazywany w terminie i z nadpłatą, co uzasadnia zaliczenie nadpłaty na poczet zaliczki podatek zgodnie z dotychczasową praktyką.
Izba Skarbowa w Białymstoku, po rozpatrzeniu odwołania, decyzją nr ISD-I/1-730ods/1/89 z dnia 21 marca 1989 r. utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy wskazał między innymi, że nadpłata podatku dochodowego w wysokości ponad 17 mln zł wystąpiła dopiero po złożeniu przez przedsiębiorstwo Urzędowi Skarbowemu deklaracji podatku dochodowego za 3 kwartały 1988 r. Zasadne zatem było naliczenie odsetek od nie uiszczonej zaliczki na podatek dochodowy za wrzesień.
W skardze na powyższą decyzję B-ckie Zakłady Graficzne domagały się uchylenia decyzji organów obydwu instancji, jako że zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego, należne w dniu 30 września 1988 r., było wykonane z nadpłatą. Nie można mówić o zaległości, której nie było.
Izba Skarbowa wniosła o oddalenie skargi, podając, że na kartach podatkowych przedsiębiorstwa według stanu na dzień 28 września 1988 r. nie występowały inne nadpłaty należności budżetowych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest w pełni uzasadniona. Na skarżącym ciążył obowiązek podatkowy w podatku dochodowym i tego obowiązku dotyczyła zaliczka, której termin płatności upływał z dniem 28 września 1988 r. Zaliczka jest świadczeniem częściowym na poczet określonego zobowiązania pieniężnego. Obowiązek zapłaty zaliczki występuje tylko wówczas, gdy ustalono takie zobowiązanie. Wygasa natomiast, gdy wygasa zobowiązanie, na przykład przez zapłatę całej należności /art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych - Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./. Na stanowisku organów podatkowych zaważył, jak się wydaje, pogląd, że decydujący jest moment rozliczenia podatku; wskazywałaby na to treść odpowiedzi na skargę.