Odpowiedzialność płatnika z art. 14 ust. 2 i 3 ustawy o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./ nie wyłącza odpowiedzialności podatnika, który pozostaje stroną postępowania.
Niepobranie podatku przez płatnika nie powoduje uchylenia obowiązku podatkowego ciążącego na podatniku.
Płatnik i podatnik odpowiadają in solidum.
Ani jednak zasady odpowiedzialności in solidum, ani treść art. 14 ust. 2 i 3 oraz art. 15 ustawy o zobowiązaniach podatkowych nie upoważniają do stawiania tezy, że odpowiedzialność płatnika wchodzi w grę dopiero w dalszej kolejności.
Istotą odpowiedzialności in solidum jest możliwość skierowania roszczenia wierzyciela do dowolnie wybranego dłużnika.
Jeżeli organ podatkowy skierował decyzję podatkową do płatnika, płatnik nie może uniknąć odpowiedzialności tylko z tego powodu, że nie wymierzono podatku podatnikowi.
Dnia 24 maja 1993 r. przed notariuszem Mirosławą S. zawarto umowę zamiany na mocy której małżonkowie M. i A. U. przenieśli na R. K. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu o wartości 390 mln zł, a w zamian otrzymali po 1/2 części zabudowanej nieruchomości o wartości 400 mln zł. Notariusz nie pobrał opłaty skarbowej.
Dnia 25 października 1993 r. Urząd Skarbowy W.-O. wymierzył Mirosławie S. - jako płatnikowi - opłatę skarbową w kwocie 20 mln zł /5 procent od 400 mln zł/. Podkreślił, że obowiązek pobrania opłaty wynikał z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23/, a podstawą odpowiedzialności płatnika jest art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./. Jako podstawę prawną decyzji wymieniono art. 15 ostatnio powołanej ustawy.
Mirosława S. odwołała się od tej decyzji, prosząc jednocześnie o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Jej zdaniem, organ I instancji przyjął błędną podstawę prawną, gdyż w sprawie należało zastosować art. 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./ w związku z art. 15 ustawy o zobowiązaniach podatkowych.
Pierwszy z powołanych przepisów stanowi w przekonaniu autorki odwołania lex specialis w stosunku do przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych i pozwala obciążyć opłatą skarbową jedynie strony czynności cywilnoprawnej.
Organ podatkowy - kontynuowała odwołująca się - winien skierować decyzję do podatników, gdyż płatnik nie jest stroną postępowania. Odpowiedzialność płatnika może wchodzić w grę dopiero w dalszej kolejności, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 stycznia 1988 r. /III AZP 16/87 - OSNCP 1989 nr 6 poz. 95/.
Dnia 21 marca 1994 r. Izba Skarbowa w W., po przywróceniu terminu do wniesienia odwołania, utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję, akceptując podstawę prawną przyjętą przez organ I instancji. Dodała natomiast, że obliczenie wysokości opłaty nastąpiło w oparciu o art. 10 ust. 1 pkt 2 lit. "b" ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej.
Mirosława S. wniosła skargę na decyzję Izby Skarbowej podtrzymując zarzuty podniesione w odwołaniu.
Izba Skarbowa wniosła o oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Jakkolwiek art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./ nakłada na strony czynności cywilnoprawnych obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej, to jednak przepis ten nie uchyla odpowiedzialności płatnika, wprowadzonej artykułem 14 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./.
Wbrew wywodom skargi, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 1988 r. /III AZP 16/87 - OSNCP 1989 nr 6 poz. 95/ nie stanowi bynajmniej, że notariusz nie jest stroną postępowania i decyzji organu podatkowego, wydanej na podstawie art. 15 ustawy o zobowiązaniach podatkowych. Sąd Najwyższy skoncentrował się na odpowiedzialności podatnika, gdyż w stanie faktycznym, na tle którego zrodziło się rozstrzygane zagadnienie prawne, organ podatkowy skierował decyzję wymierzającą nie pobraną przez płatnika opłatę skarbową do stron umowy.