Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych /Dz.U. nr 41 poz. 325 ze zm./ zwolnieniu od cła podlegają przedmioty mające z ekonomicznego punktu widzenia charakter środków pracy, a więc przedmiotów służących do przekształcenia środków pracy w procesie działalności gospodarczej zużywające się stopniowo nie zaś w jednym cyklu produkcyjnym lub usługowym.
Spółka z o.o. "P." zrzeszająca podmioty zagraniczne prowadzi działalność w Polsce na podstawie zezwolenia Prezesa Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych z 14.09.1989 r. W pkt III tego zezwolenia jako jeden z przedmiotów działalności Spółki wymieniono prowadzenie działalności handlowej na rynku krajowym.
Wnioskiem z 6.08.1990 r. Spółka "P." wystąpiła do Urzędu Celnego w G. o zwolnienie od cła sprowadzonych z zagranicy palonych orzeszków ziemnych. Towar ten został odprawiony 10.10.1990 r. Zaskarżoną decyzją z 12.09.1990 r. Prezes GUC utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Celnego w G. z 22.08.1990 r. odmawiającą zwolnienia od cła przywozowego orzeszków palonych i solonych w ilości 17.496 kg. W ocenie organów celnych do zaistniałej sytuacji nie ma zastosowania art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych /Dz.U. nr 41 poz. 325 ze zm./, zwalniający od cła przywozowego maszyny, urządzenia i wyposażenie oraz inne środki przeznaczone do prowadzenia określonej w zezwoleniu działalności, na który to przepis powołuje się spółka "P.". Przepis ten w ocenie uzasadnienia decyzji znajduje zastosowanie w stosunku do importowanych maszyn i innych środków służących do prowadzenia działalności, a nie do towarów, których działalność ta jedynie dotyczy.
Ostateczną decyzję administracyjną zakwestionowała Spółka "P." wnosząc skargę do NSA. Domagając się uchylenia decyzji I i II instancji skarżąca Spółka zarzuciła im naruszenie prawa materialnego - art. 30 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych. W ocenie skarżącej importowane orzeszki stanowią "inne środki" przeznaczone do prowadzenia określonej w zezwoleniu Prezesa Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych działalności gospodarczej, gdyż import, obróbka /sortowanie, konfekcjonowanie/ oraz sprzedaż wyczerpują pojęcie prowadzenia określonej w zezwoleniu działalności gospodarczej. Zastosowana przez organa administracji celnej interpretacja nosi cechy woluntaryzmu poprzez zawężające zakres uprawnień odczytanie przepisu, w sposób niezgodny z regułami wykładni prawa.
W odpowiedzi na skargę Prezes GUC podtrzymał zaprezentowany wyżej pogląd prawny stwierdzając, iż to strona skarżąca domaga się rozszerzającej interpretacji przepisu. Zastosowanie takiej wykładni nakazywałoby zwolnić od cła wszystkie importowane i odsprzedawane przez Spółkę towary. W konsekwencji organ administracji celnej II instancji domagał się oddalenia skargi.
Po wszechstronnym rozpatrzeniu argumentacji prawnej strony skarżącej oraz Prezesa GUC Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Za bardziej przekonującą i odpowiadającą kompleksowej regule wykładni prawa uznać należało pogląd administracji celnej. Strona skarżąca opiera się wyłącznie na gramatycznej wykładni zawartego w art. 30 ust. 1 pkt 2 cytowanej ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych zwrotu "oraz inne środki przeznaczone do prowadzenia określonej w zezwoleniu działalności gospodarczej" rozumiejąc owe "inne środki" możliwie szeroko. Przyjęcie takiego punktu widzenia prowadziłoby do uwolnienia od cła przywozowego wszystkich importowanych i odsprzedawanych przez Spółkę towarów w sytuacji, gdy działalność handlowa należy do zakresu działalności Spółki. Powstaje zatem pytanie, dlaczego tego rodzaju generalne zwolnienie celne dla spółek działających z udziałem podmiotów zagranicznych nie zostało zapisane w sposób krótki i jednoznaczny, zamiast zawartych w dwóch punktach enumeratywnych wyliczeń przypadków zwolnień od cła przywozowego. Powyższa wątpliwość, jak i niejednoznaczność określenia "inne środki" nakazuje sięgnąć po wykładnię systemową i celowościową i nie jest to bynajmniej przejaw woluntaryzmu, jak twierdzi się w skardze. Uznając za słuszną argumentację, rozwiniętą w pełni w odpowiedzi na skargę, zwrócić należy uwagę na następujące aspekty brzmienia przepisu art. 30 ustawy o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych.