Skarga Redakcji "T.-P." na odmowę Starosty P. w przedmiocie dostępu do akt spraw administracyjnych, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich (...) od wyroku NSA w Warszawie , II SA 155/01
Tezy

Kodeksowe uprawnienie strony udostępniania akt sprawy nie wyklucza ani też nie ogranicza opartego na innej podstawie prawnej uprawnienia prasy dostępu do tych akt.

Prasa ma prawo do informacji przetworzonej przez organ administracji publicznej oraz prawo wglądu do dokumentów /akt, materiałów/ będących w posiadaniu tego organu.

Uwzględnieniu żądania prasy dostępu do akt konkretnego postępowania administracyjnego nie stoją na przeszkodzie określone w art. 73 Kpa uprawnienia stron tego postępowania.

Decyzja o udzieleniu pozwolenia na budowę lub jakakolwiek inna decyzja wydana w wyniku postępowania administracyjnego jest dokumentem urzędowym /publicznym/ i może być udostępniana prasie, z zastrzeżeniem ograniczeń przewidzianych w ustawie. Należy też podkreślić, że charakter dokumentu urzędowego ma decyzja jako suma i całość jej elementów przewidzianych w art. 107 Kpa oraz w przepisach szczególnych.

Udostępnianie przez organ administracji publicznej prasie dokumentów urzędowych /publicznych/ stanowiących część akt sprawy administracyjnej, w tym decyzji wydanych przez ten organ w wyniku zakończenia postępowania, jest udzielaniem informacji o działalności tego organu w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe /Dz.U. nr 5 poz. 24 ze zm./.

Z przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /t.j. Dz.U. 2000 nr 106 poz. 1126 ze zm./ wynika, że projekt budowlany podlega zatwierdzeniu w decyzji o pozwoleniu na budowę lub w decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego /art. 34 ust. 4 i 5/ i w obu wypadkach stanowi integralną część tych decyzji, co uzasadnia wniosek, że zatwierdzony projekt budowlany powinien być traktowany tak jak dokument urzędowy.

Ograniczenie wolności prasy polegające na ustawowym określeniu przesłanek odmowy udzielenia prasie żądanej informacji przez organy administracji publicznej, w tym organy jednostek samorządu terytorialnego, powinno mieścić się w granicach wyznaczonych przepisem art. 61 ust. 3 Konstytucji RP. Ponadto należy mieć na uwadze treść przepisu art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Ujawnienie prasie dokumentów urzędowych /decyzji i projektów budowlanych/, na których widnieją nazwiska osób upoważnionych do wydania decyzji oraz osób sporządzających projekt budowlany nie narusza prawa do prywatności tych osób, bowiem wydawanie decyzji i sporządzanie projektów budowlanych nie należy do prywatnej sfery życia tych osób.

W przypadku bowiem bezspornego stwierdzenia, że w aktach sprawy znajdują się dokumenty prywatne i inne materiały objęte ochroną danych osobowych, organ administracji publicznej powinien wyłączyć z akt sprawy te dokumenty i materiały lub ich część, zaś dokumenty i materiały nie objęte ochroną udostępnić prasie, chyba że zachodzą inne ustawowe podstawy do odmowy ich udostępnienia.

Sentencja

Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi Redakcji "T.-P." na odmowę Starosty P. w przedmiocie dostępu do akt spraw administracyjnych, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 grudnia 2001 r., II SA 155/01 - uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie strona 1/13

Pismem z dnia 4 stycznia 2001 r. redaktor naczelny "T.-P." wystąpił do starosty powiatu P. "o umożliwienie wglądu do pozwoleń na budowę i adaptację wraz z projektami, udzielonymi przez pracowników wydziału GKGPiA od 1 stycznia 1995 r. do dnia dzisiejszego" z uwagi na sygnalizowany wojewodzie M. przez koordynatora programu "Działania Prawne w Interesie Publicznym" Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka problem prywatnego wykonywania projektów budowlanych i następnie ich zatwierdzanie przez niektórych pracowników tego wydziału, co potwierdza podejrzenie o korupcję. Jednocześnie w tym wystąpieniu sformułowano dwa pytania, na które została udzielona odpowiedź.

Pismem z 5.1.2001 r. starosta odmówił redaktorowi naczelnemu udostępnienia pozwoleń na budowę, ponieważ jedynie strona ma prawo przeglądania akt sprawy /art. 28 i art. 73 par. 1 Kpa/, a ponadto pozwolenie na budowę zawiera dane o osobie, które podlegają ochronie prawnej z mocy art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych /Dz.U. nr 133 poz. 883 ze zm./.

Redakcja "T.-P." przedmiotem skargi do Sądu uczyniła odmowę "udostępnienia dokumentacji dotyczącej projektów budowlanych, ich zatwierdzeń i udzielonych pozwoleń na budowę wydanych w Oddziale Architektury w okresie od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2000 r.", podkreślając, że informacje te są niezbędne do potwierdzenia lub zaprzeczenia domniemania zjawiska korupcji. W odpowiedzi starosta nie dostrzegł możliwości uwzględnienia skargi z przyczyn podanych w jego piśmie z 5 stycznia 2001 r.

Sąd - wobec nieprecyzyjnego jego zdaniem określenia przez skarżącą redakcję przedmiotu skargi - zwrócił się o uściślenie, czy chodzi o dostęp do informacji o liczbie projektów na budowę i adaptację obiektów opracowanych przez pracowników samorządowych starostwa powiatowego w P., czy o dostęp do akt administracyjnych, w których tego rodzaju dokumentacja i pozwolenia na budowę są zamieszczone. W odpowiedzi skarżąca redakcja poinformowała, że skarga dotyczyła odmowy dostępu do akt administracyjnych, aby porównać dane autorów projektów na budowę i adaptację z danymi osób udzielających na nie pozwolenia.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 5 grudnia 2001 r. II SA 155/01 oddalił skargę.

Sąd zważył, że według art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe /Dz.U. nr 5 poz. 24 ze zm./ organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne, a w zakresie działalności społeczno-gospodarczej również organizacje spółdzielcze i osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności. W przepisie tym, podobnie jak w par. 1 i par. 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1995 r. w sprawie trybu udostępniania prasie informacji oraz organizacji i zadań rzeczników prasowych w urzędach organów administracji rządowej /Dz.U. nr 132 poz. 642/, obejmujących także organy samorządu terytorialnego, chodzi jedynie o pozyskiwanie i upowszechnianie przez prasę informacji o działalności wymienionych podmiotów.

Strona 1/13