Osoba, która była zatrudniona w aparacie bezpieczeństwa publicznego nie może korzystać ze szczególnych uprawnień kombatanckich.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (...) w przedmiocie pozbawienia uprawnień kombatanckich na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 24 września 1996 r. SA/Wr 2233/95
uchyla zaskarżony wyrok i skargę oddala.
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na podstawie art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. "a" w związku z art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego /Dz.U. nr 17 poz. 15 ze zm./ pozbawił Romana P. uprawnień kombatanckich, z których dotychczas korzystał na podstawie decyzji ZBOWiD z dnia 22 stycznia 1976 r. z tytułu działalności w Ruchu Oporu w latach 1942-1944. Podstawę faktyczną tej decyzji - jak wynika z jej uzasadnienia - stanowiło ustalenie, że Roman P. w okresie 22 września 1944 r. - 15 grudnia 1944 r. zatrudniony był i działał w strukturach Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Sytuacja taka musiała - zdaniem Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - doprowadzić do pozbawienia uprawnień kombatanckich - niezależnie od oceny tytułu ich nabycia, zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lutego 1994 r. /Dz.U. nr 99 poz. 482/.
Skarżący w skardze podniósł, że z rekomendacji swoich przełożonych z Batalionów Chłopskich przyjął propozycję pracy w organach Bezpieczeństwa Publicznego i na podstawie instrukcji funkcjonariuszy Bezpieczeństwa Publicznego z L. organizował urząd według własnej koncepcji, jednak nie podpisywał żadnej umowy, nie otrzymał wynagrodzenia i nie dostał legitymacji służbowej. W dniu 17 grudnia 1944 r. został aresztowany i uwięziony, a w lutym 1945 r. wywieziony na Ural do łagrów. Do kraju wrócił w listopadzie 1945 r. W związku z tym stwierdził, że nie tylko nie pracował w organach Bezpieczeństwa Publicznego, ale również jest jedną z jego ofiar. Poinformował również Sąd, że nie miał możliwości udziału oraz wglądu do akt sprawy w postępowaniu administracyjnym.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 24 września 1996 r. (...) uchylił wyżej powołaną decyzję, uznając iż przedmiotowa sprawa nie została wszechstronnie wyjaśniona. Sąd uznał za bezsporne, że skarżący podjął pracę w organach Bezpieczeństwa Publicznego, w których pracował kilka miesięcy. Następnie zaś został aresztowany za współpracę z AK i zesłany do byłego ZSRR w charakterze internowanego, gdzie przebywał przymusowo 1 rok od 20 grudnia 1944 r. do 22 grudnia 1945 r. Zdaniem Sądu, ustalone fakty wskazują, że sytuacja skarżącego w zakresie prawa do uprawnień kombatanckich, nie może być rozpatrywana w jednej płaszczyźnie, lecz wymaga analizy uwzględniającej przesłanki nabywania i pozbawiania uprawnień kombatanckich. Sąd poddał w wątpliwość wykładnię gramatyczną przepisu art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. "a" ustawy o kombatantach i przyjął, że zatrudnienie w aparacie bezpieczeństwa publicznego, jako ustawowa przesłanka pozbawienia uprawnień kombatanckich może być przekreślone przez późniejsze zasługi. Przeciwko poglądowi odmiennemu, tj. że późniejsze zasługi nie niweczą skutku zatrudnienia w aparacie bezpieczeństwa, przemawia to, że przepisy ustawy dotyczące zasad orzekania o uprawnieniach kombatanckich są oparte na relacji czasowo-skutkowej między momentem prowadzenia działalności lub zaistnienia stanu uprawniającego do uzyskania statusu kombatanta, a czasem zatrudnienia w aparacie bezpieczeństwa publicznego. Wobec tego NSA stwierdził, że skoro skarżący podniósł w postępowaniu administracyjnym okoliczności stanowiące odrębną podstawę przyznania uprawnień kombatanckich na zasadzie art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. "b" ustawy o kombatantach, to należało tę okoliczność wszechstronnie wyjaśnić.