Sprawa ze skargi na uchwałę Rady Gminy I.-W. w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich od wyroku NSA
Tezy

Warunkowe umorzenie postępowania karnego za przestępstwo umyślne popełnione przez radnego nie powodowało wygaśnięcia jego mandatu, także pod rządem art. 190 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich /Dz.U. nr 95 poz. 602 ze zm./, przed jego nowelizacją wynikającą z art. 82 pkt 14 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta /Dz.U. nr 113 poz. 984 ze zm./.

Sentencja

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 stycznia 2003 r. sprawy ze skargi Jana M. na uchwałę Rady Gminy I.-W. w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Krakowie z dnia 21 maja 2001 r. (...) - uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę NSA OZ w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Inne orzeczenia o symbolu:
626 Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne
Inne orzeczenia z hasłem:
Samorząd terytorialny
Inne orzeczenia sądu:
Sąd Najwyższy
Uzasadnienie strona 1/4

Rada Gminy I.-W. w swej uchwale z dnia 19 stycznia 2001 r., na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw /Dz.U. nr 95 poz. 602 ze zm./, stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnego Jana M. wybranego w okręgu w W., wskutek prawomocnego wyroku sądu orzeczonego za przestępstwo popełnione z winy umyślnej. Chodziło o prawomocny /utrzymany w mocy wyrokiem Sądu drugiej instancji/ wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa Nowej Huty z dnia 12 lipca 2000 r. (...) warunkowo umarzający postępowanie karne przeciwko Janowi M., oskarżonemu o czyny stanowiące występki z art. 212 par. 1 Kk, na okres próbny jednego roku. Uzasadnienie tego wyroku zawiera ustalenie, że oskarżony Jan M. dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu oraz że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a wina i społeczna szkodliwość nie są znaczne.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 21 maja 2001 r. oddalił skargę Jana M. Sąd bowiem uznał za udowodnione, iż Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty - umarzając warunkowo postępowanie karne - ustalił popełnienie przez skarżącego Jana M. przestępstwa z winy umyślnej, wyczerpującego dyspozycję art. 212 par. 1 Kk, a także, iż w konsekwencji prawidłowe było przyjęcie przez Radę Gminy I.-W., że spełnione zostały wymogi wygaśnięcia mandatu Jana M. w trybie art. 190 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Takie ustalenia - zdaniem Sądu - w sposób oczywisty spowodowały zastosowanie przez Radę Gminy normy zawartej w art. 190 ust. 2 Ordynacji. Uzasadnione jest bowiem przyjęcie, że wskazane przepisy Ordynacji wyborczej dotyczy nie tylko prawomocnych wyroków skazujących, ale także przypadków, w których sąd karny pomimo ustalenia popełnienia przestępstwa z winy umyślnej, warunkowo umorzył postępowanie karne bez orzekania kary.

Rzecznik Praw Obywatelskich we wniesionej od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego rewizji nadzwyczajnej zarzucił temu wyrokowi rażące naruszenie prawa przez błędną wykładnię art. 190 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw w związku z art. 42 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 5 par. 1 Kodeksu postępowania karnego i na tej podstawie wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Naczelny Sąd Administracyjny. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że zaskarżony wyrok rażąco narusza prawo przez ograniczenie się jedynie do gramatycznej wykładni art. 190 ust. 1 pkt 4 Ordynacji, bez uwzględnienia wykładni systemowej i skonfrontowania go z art. 42 ust. 3 Konstytucji RP oraz art. 5 par. 1 Kpk. Analiza art. 42 ust. 3 Konstytucji jednoznacznie wykazuje, iż conditio sine qua non wymaganym dla obalenia domniemania niewinności /fundamentalnej zasady prawa karnego/ jest uznanie w wyroku oskarżonego winnym zarzucanego mu czynu i zastosowanie odpowiedniej sankcji. Nie powoduje skutecznego obalenia konstytucyjnej zasady domniemania niewinności orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania, które zawiera jedynie ustalenia o charakterze procesowym. Warunkowe umorzenie nie wiąże się bowiem z uznaniem winy w formie przewidzianej dla wyroku skazującego. Powołując się na to stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, które zostało przedstawione w wyroku z dnia 16 maja 2000 r. /P 1/99 - OTK ZU 2000 nr 4 poz. 111/, Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał na to, że orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania ma prowizoryczny charakter. Oskarżony może się skutecznie przeciwstawić warunkowemu umorzeniu. W rezultacie takiego sprzeciwu sprawa musi być rozpoznawana od nowa na zasadach ogólnych /art. 341 par. 1 Kpk/, a w jej toku sąd powinien dokonać wszystkich niezbędnych ustaleń, z uwzględnieniem zasady domniemania niewinności oskarżonego. Natomiast po uprawomocnieniu się orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania prowizoryczny charakter tego orzeczenia ujawnia się w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, w razie pomyślnego przebiegu okresu próby, wydłużonego o 6 miesięcy przewidzianych na ewentualne podjęcie postępowania, warunkowe umorzenie postępowania przeistacza się z mocy art. 68 par. 4 Kk w umorzenie definitywne, co powoduje, iż postępowania nie można już podjąć. W praktyce oznacza to, iż w ogóle nie doszło do obalenia zasady domniemania niewinności, a sprawca uchodzi za niekaranego z mocy prawa. Po drugie, jeżeli w okresie próby sprawca dopuści się czynów określonych w art. 68 par. 2 oraz 3 Kk i w rezultacie tego dojdzie do podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, sprawę prowadzi się od nowa, na zasadach ogólnych, przed sądem właściwym do jej rozpoznania, tak jakby nigdy nie miało miejsca postępowanie, które zakończyło się prawomocnym wyrokiem o warunkowym umorzeniu postępowania.

Strona 1/4
Inne orzeczenia o symbolu:
626 Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne
Inne orzeczenia z hasłem:
Samorząd terytorialny
Inne orzeczenia sądu:
Sąd Najwyższy