Skoro z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym /Dz.U. nr 65 poz. 385/ byłemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu przysługiwało roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./, to uprawnienie to - zgodnie z art. 182 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym - zniwelowało regulację wynikającą z art. 182 ust. 1 tej ustawy dotyczącą nabycia z mocy prawa przez uczelnię prawa użytkowania wieczystego gruntów znajdujących się w jej władaniu.
Inaczej mówiąc, wywłaszczona nieruchomość, która w dniu 27 września 1990 r. pozostawała w zarządzie uczelni, nie mogła stać się dla niej ex lege przedmiotem użytkowania wieczystego, jeżeli przed tą datą zaktualizowały się przesłanki zwrotu takiej nieruchomości byłemu właścicielowi.
Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi Akademii Górniczo-Hutniczej w K. na decyzję Wojewody K. z dnia 15 grudnia 1997 r. (...) w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, po rozpoznaniu rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego w Krakowie z dnia 7 listopada 2000 r., II SA/Kr 93/98 - oddala rewizję nadzwyczajną.
Kierownik Urzędu Rejonowego w K. decyzją z dnia 8 października 1997 r., wydaną na podstawie art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./ orzekł o zwrocie działki nr 19/21 o powierzchni 293 m2, położonej w K.-K., na rzecz Kazimierza D. oraz o zwrocie na rzecz Skarbu Państwa kwoty 161.000 złotych z tytułu nakładów na tej nieruchomości. W uzasadnieniu decyzji podniesiono m.in., że działka ta stanowiła uprzednio część działek o nr 143/11 i 152/12, które orzeczeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z dnia 27 lutego 1956 r. zostały wywłaszczone na cele dalszej rozbudowy Akademii Górniczo-Hutniczej w K. Ponadto ustalono, że zwracana nieruchomość nie pozostaje w użytkowaniu wieczystym Akademii. Jest natomiast zabudowana, bowiem znajduje się na niej część pawilonu gastronomicznego i kiosk spożywczy, podczas gdy z "wycinka planszy docelowego zagospodarowania terenu" wynika, że działka nr 19/21 miała stanowić teren zieleni wraz z ciągiem komunikacyjnym dla pieszych. Zdaniem organu, uzasadniona jest potrzeba zapewnienia pracownikom i studentom wyżywienia na terenie uczelni, jednak powinno się to odbywać w ramach struktur organizacyjnych Akademii, a nie poprzez wydzierżawienie gruntu osobom fizycznym w celu prowadzenia na nim działalności gospodarczej. Według Kierownika Urzędu Rejonowego, takie działanie stanowi naruszenie art. 47 ust. 4 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. W świetle tych ustaleń uznano, że nieruchomość jest zbędna na cel określony w orzeczeniu o wywłaszczeniu.
Wojewoda K. nie uwzględnił odwołania Akademii Górniczo-Hutniczej i decyzją z dnia 15 grudnia 1997 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.
Wojewoda podzielił argumenty Kierownika Urzędu Rejonowego w K. co do zbędności nieruchomości na cel określony w orzeczeniu o wywłaszczeniu, zaś odnośnie do użytkowania wieczystego stwierdził, że prawo to nie zostało ujawnione w księdze wieczystej na rzecz Akademii.
W skardze na decyzję Wojewody K. skierowanej do Naczelnego Sądu Administracyjnego Akademia Górniczo-Hutnicza podniosła m.in., iż orzeczenie o wywłaszczeniu z dnia 27 lutego 1956 r., obejmujące ponad jeden hektar gruntów, nie narzucało szczegółowego zagospodarowania wywłaszczonego terenu, a jedynie przewidywało kompleksową zabudowę wraz z infrastrukturą dla tworzących się wówczas nowych kierunków studiów. Wywłaszczone na podstawie tego orzeczenia nieruchomości weszły następnie w skład piętnastohektarowej działki ewidencyjnej nr 19/19, tworzącej zwarty kompleks dydaktyczny Akademii w obrębie ulic (...). Akademia, zgodnie z ustawą o szkolnictwie wyższym, złożyła wniosek o wpisanie jej jako użytkownika wieczystego tych nieruchomości. Skarżąca podniosła, że z pawilonu gastronomicznego i kiosku korzysta społeczność akademicka oraz że obiekty te nie kolidują z planem zagospodarowania AGH i nie stanowią przeciwwskazania dla celu wywłaszczenia.
Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie wyrokiem z dnia 7 listopada 2000 r. oddalił skargę. Sąd przyjął, że przedstawiona przez Akademię przy piśmie z 1 kwietnia 1996 r. dokumentacja, a zwłaszcza "plansza docelowego zagospodarowania terenu", wskazuje, że nieruchomość stanowiąca przedmiot wniosku o zwrot miała stanowić teren zieleni wraz z ciągiem komunikacyjnym dla pieszych. Postępowanie administracyjne wykazało, że przedmiotowa nieruchomość jest zabudowana częścią pawilonu gastronomicznego i kioskiem oraz że obiekty te zostały wybudowane i są użytkowane przez osoby fizyczne na podstawie umów dzierżawy zawartych z Akademią Górniczo-Hutniczą. W świetle powyższego zasadne jest, zdaniem Sądu, stanowisko Kierownika Urzędu Rejonowego w K., że takie rozporządzenie nieruchomością na rzecz osób trzecich narusza art. 47 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Za trafną uznał również Sąd ocenę organów administracji obu instancji, iż istniejący sposób zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości oznacza, że nie została ona wykorzystana na cel wywłaszczenia i na ten cel stała się zbędna.