Przepis art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych /t.j. Dz.U. 1998 nr 119 poz. 773 ze zm./, który stanowi, że zamawiający może udzielić tzw. zamówienia z wolnej ręki tylko wtedy, gdy zachodzi jedna z wymienionych w tym przepisie okoliczności, powinien być interpretowany w sposób ścisły, jako wyjątek od zasady udzielania zamówień publicznych w trybie przetargu.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2001 r. sprawy ze skargi Kierownika Biura Wyborczego na decyzję Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z dnia 1 sierpnia 2000 r. (...) w przedmiocie odmowy zatwierdzenia trybu zamówienia publicznego z wolnej ręki na druk kart do głosowania i innych druków stosowanych w wyborach, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 września 2000 r. (...) - oddalił rewizję nadzwyczajną.
Kierownik Krajowego Biura Wyborczego wystąpił do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z wnioskiem o wyrażenie zgody na zastosowanie na podstawie art. 71 ust. 1 pkt 3 i pkt 6 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych /t.j. Dz.U. 1998 nr 119 poz. 773 ze zm./ trybu tzw. zamówienia z wolnej ręki "na druk kart do głosowania i innych druków stosowanych w wyborach, jak również broszur /aktów prawnych/ dla potrzeb komisji wyborczych". W uzasadnieniu tego wniosku podniesiono, że realizację tego zamówienia zamierza powierzyć Wydawnictwom Akcydensowym S.A. w W., które są w stanie "w krótkim terminie zapewnić wymaganą przez zamawiającego jakość i wielkość nakładu, jak też zapewnić pozostałe wymagania zamawiającego, takie jak pełne zabezpieczenie procesu druku i magazynowania, mające na celu wyeliminowanie możliwości wydostania się kart i druków poza zakłady poligraficzne". Ponadto podkreślono również, że wskazany wykonawca ma osiem oddziałów terenowych nadzorujących druk, system łączności kurierskiej niezbędnej do dystrybucji materiałów drukarskich i dostarczania ich do scentralizowanej korekty druku, a także dysponuje własną bazą magazynową i sortownią, co gwarantuje prawidłową dystrybucję materiałów wyborczych do poszczególnych okręgowych komisji wyborczych.
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych decyzją z dnia 20 lipca 2000 r. wydaną na podstawie art. 71 ust. 1a w związku z art. 71 ust. 1, odmówił Kierownikowi Krajowego Biura Wyborczego zatwierdzenia tzw. trybu zamówienia z wolnej ręki na druk kart do głosowania i innych druków stosowanych w wyborach, jak również broszur /aktów prawnych/ dla potrzeb komisji wyborczych. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia stwierdził, że w danym wypadku nie została spełniona przesłanka prawna określona w art. 71 ust. 1 pkt 3 ustawy o zamówieniach publicznych, na którą powołał się wnioskodawca, a która ma miejsce wówczas, gdy na rynku istnieje faktyczny monopol lub specyficzne cechy zamówienia powodują, że z góry znany jest jedyny dostawca, przy czym sytuacja taka musi mieć charakter trwały i obiektywny. Tymczasem wnioskodawca argumentował, iż w danym wypadku za wyborem trybu zamówienia z wolnej ręki przemawia to, że wskazany we wniosku wykonawca dysponuje odpowiednią siecią terenowych oddziałów nadzorujących druk oraz własnym systemem łączności kurierskiej, bazą magazynową i sortownią. Twierdzenia te, w opinii organu rozstrzygającego, mają znamiona subiektywnej i niemiarodajnej oceny konkurencyjności rynku, bowiem nie zostały one oparte na uprzednim formalnym i praktycznym rozeznaniu rynku, które możliwe jest dopiero w wyniku przeprowadzenia postępowania przetargowego. Organ ten zakwestionował także podstawę prawną wniosku, albowiem art. 71 ust. 1 pkt 6 ustawy o zamówieniach publicznych może stanowić podstawę decyzji w wypadku łącznego spełnienia wskazanych w nim warunków, tzn. wystąpienia takich okoliczności gospodarczych lub społecznych, które powodują konieczność natychmiastowego udzielenia zamówienia. Tymczasem analiza stanu faktycznego nie daje podstaw do stwierdzenia, że przesłanki te zostały spełnione.