Nie odlicza się od podstawy wymiaru podatku dochodowego darowizn na rzecz fundacji, powołanych do realizacji celów gospodarczo użytecznych.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa Automatyzacji (...) na decyzję Izby Skarbowej (...) w przedmiocie podatku dochodowego za 1990 rok na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 19 marca 1992 r. SA/Po 1902/91
oddala rewizję nadzwyczajną.
Urząd Skarbowy P. decyzją z dnia 6 marca 1991 r. nr US I-DP-1/730-W/8/91 orzekł na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./, że Przedsiębiorstwo Kompleksowej Automatyzacji "M." zaniżyło należny podatek dochodowy od osób prawnych za 1990 r. o kwotę 800.000.000 zł. W deklaracji podatku dochodowego za 1990 r. odliczono bowiem od dochodu darowiznę w wysokości 2.000.000.000 zł na rzecz Fundacji "Sami Sobie", powołanej w celu wspierania procesu prywatyzacji. W uzasadnieniu tej decyzji utrzymuje się, iż odliczeniu od dochodu podlegają jedynie darowizny na rzecz fundacji ustanowionej dla realizacji celów społecznie użytecznych. Fundacja natomiast "Sami Sobie" powołana została do realizacji celów gospodarczo użytecznych. Stanowisko to znajduje uzasadnienie w treści art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. nr 3 poz. 12 ze zm./. Stanowi on, iż odliczeniu od dochodu podlegają darowizny na cele społecznie użyteczne, w tym również na rzecz organizacji społecznych i fundacji. Ustawa zaś z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach /Dz.U. nr 21 poz. 97/ wymienia dwa rodzaje fundacji: społecznie i gospodarczo użyteczne.
W odwołaniu od tej decyzji Przedsiębiorstwo "M." utrzymuje, że działalność fundacji "Sami Sobie" wspomaga działalność gospodarczą nowo powstałych spółek, a nie dotyczy bezpośrednio przedsiębiorstwa i dlatego jest to działalność społecznie użyteczna. Wykorzystanie środków pieniężnych przekazanych fundacji jako darowizna przez pracowników Przedsiębiorstwa "M." jest możliwe jedynie w formie pożyczki lub darowizny. Decyzją z dnia 21 października 1991 r. Izba Skarbowa w Poznaniu utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji zwraca się uwagę, że działalność społecznie użyteczną charakteryzuje nadrzędność funkcji kulturalno-socjalnych nad ekonomicznymi. Nie jest to więc działalność zmierzająca do uzyskiwania dochodów albo tworzenia źródeł przychodów zarówno przez jej organizatorów, jak i osoby korzystające z tej działalności. Darowizna udzielona fundacji w celu gromadzenia środków finansowych na zakup akcji przez jej członków lub inne osoby nie może być dlatego uznana za dokonaną w celach społecznie użytecznych.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego pełnomocnicy Przedsiębiorstwa Kompleksowej Automatyzacji "M." w W. podnoszą, że szybka prywatyzacja należy do celów społecznie użytecznych - społecznie pożądanych i preferowanych. Statut fundacji wskazuje, że nie ogranicza ona działalności do grupy fundatorów lub donatorów, a skierowana jest do nieokreślonej indywidualnie grupy osób, co wskazuje jednoznacznie, że fundacja realizuje cele społecznie użyteczne. Skarżący utrzymują nadto, że każda darowizna przekazana na rzecz organizacji społecznej i fundacji jest uznawana za darowiznę społecznie użyteczną. Podobną wykładnię przeprowadził Departament Opodatkowania Osób Prawnych Ministerstwa Finansów w piśmie z dnia 31 maja 1990 r. nr SPb/721-61/90.