Obowiązkowemu ubezpieczeniu na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń budynków oraz mienia w gospodarstwach rolnych /Dz.U. nr 49 poz. 303/ podlega także mienie ruchome na działkach o obszarze poniżej 0,5 ha, jeżeli pozostają one w wieczystym użytkowaniu osób fizycznych i znajdują się na nich budynki mieszkalne podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu (...) ze skargi (...) na decyzję Państwowego Zakładu Ubezpieczeń (...) w przedmiocie pobrania składki ubezpieczeniowej za mienie ruchome na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 lipca 1981 r. SA 1312/81
uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.
Bronisław M. jest właścicielem budynku wzniesionego na oddanej mu przez państwo w wieczyste użytkowanie działce o powierzchni 913 m położonej w O. przy ul. Z. Cz. 3; Państwowy Zakład Ubezpieczeń - Inspektorat w O. wezwał go do uiszczenia składki w kwocie 31 zł należnej za 1981 r. z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia mienia ruchomego. Rozstrzygając odwołanie Bronisława M. od tej decyzji Państwowy Zakład Ubezpieczeń - Oddział Wojewódzki w O. utrzymał ją w mocy.
Uwzględniając skargę Bronisława M. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 17 lipca 1981 r. uchylił decyzję Państwowego Zakładu Ubezpieczeń - Oddział Wojewódzki w O. oraz poprzedzające ją wezwanie płatnicze. Według poglądu wyrażonego przez ten Sąd obowiązkowym ubezpieczeniem nie jest objęte mienie ruchome na działkach o obszarze poniżej 0,5 ha oddanych przez Państwo w wieczyste użytkowanie osobom fizycznym.
W rewizji nadzwyczajnej wniesionej od wymienionego wyroku Minister Sprawiedliwości zarzucił, iż wydany on został z rażącym naruszeniem prawa oraz interesu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wniósł o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis par. 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1974 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń budynków oraz mienia w gospodarstwach rolnych /Dz.U. nr 49 poz. 303/, stanowi, że poza gospodarstwami rolnymi obowiązkowe ubezpieczenia obejmują: budynki i mienie ruchome właścicieli tych budynków oraz zwierzęta gospodarskie. Oznacza to, że przepis ten obowiązkowe ubezpieczenie mienia ruchomego wiąże tylko z własnością budynków podległych obowiązkowemu ubezpieczeniu. W myśl zaś przepisu par. 16 rozporządzenia ubezpieczeniu podlegają budynki stanowiące własność osób fizycznych i spółdzielni. Te dwa wymienione przepisy uzasadniają zatem stwierdzenie, że poza gospodarstwami rolnymi obowiązkowemu ubezpieczeniu podlega mienie ruchome, jeżeli należy do właścicieli budynków stanowiących własność osób fizycznych i spółdzielni.
Do innego wniosku prowadzi dosłowne rozumienie par. 26 ust. 2 rozporządzenia. Według zdania pierwszego tego przepisu mienie ruchome - poza mieniem ruchomym w gospodarstwach rolnych /par. 26 ust. 1/ - objęte jest ubezpieczeniem również na działkach o obszarze poniżej 0,5 ha, jeżeli stanowią one własność osób fizycznych i znajdują się na nich budynki mieszkalne podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu.
Przytoczony ostatnio przepis - odsyłając do par. 26 ust. 1 rozporządzenia - wyczerpująco wymienia rodzaje mienia ruchomego podlegającego obowiązkowemu ubezpieczeniu /wyjątki przewiduje zdanie drugie ust. 2 i 3 par. 26 rozporządzenia/. W tym tylko zakresie jest on przepisem szczególnym w stosunku do ogólnego przepisu par. 1 rozporządzenia. Nie można też uznać, że par. 26 ust. 2 rozporządzenia samodzielnie reguluje - poza wyliczeniem rodzajów mienia ruchomego podlegającego ubezpieczeniu - zakres tego ubezpieczenia lub że stanowi modyfikację zasad wynikających z par. 1 rozporządzenia.
Paragraf 26 ust. 2 rozporządzenia w sposób wyraźny wiąże obowiązkowe ubezpieczenie mienia ruchomego z budynkami mieszkalnymi podlegającymi takiemu ubezpieczeniu, a więc budynkami stanowiącymi własność osób fizycznych i spółdzielni /par. 16 rozporządzenia/. Regułą jest, że właścicielem budynku jest właściciel gruntu, na którym ten budynek został wzniesiony /art. 47 i art. 48 Kc/. W tej typowej sytuacji zastosowanie przepisu par. 26 ust. 2 rozporządzenia nie budzi wątpliwości i prowadzi do wyniku zgodnego z treścią par. 1 rozporządzenia.