Organ podatkowy nie jest związany uzyskaną od urzędu gminy informacją, że zakupiony przez podatnika od gminy lokal mieszkalny nie został wybudowany w ramach działalności gospodarczej.
Informacja ta podlega ocenie według reguł postępowania dowodowego.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Izby Skarbowej (...) w przedmiocie wymiaru podatku dochodowego od osób fizycznych za 1992 rok na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi z dnia 30 marca 1994 r. SA/Ł 224/93
oddala rewizję nadzwyczajną.
W poprzedzającym postępowanie sądowoadministracyjne postępowaniu przed organami skarbowymi obydwu instancji wyłoniło się w zasadzie tylko jedno kontrowersyjne zagadnienie prawne. Chodziło mianowicie o ocenę tego, czy Jolanta P., w związku z dokonanym w 1992 r. zakupem lokalu mieszkalnego od Urzędu Miasta O.W., uzyskała - na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 5 lit. "d" ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 80 poz. 350 ze zm./ - uprawnienie do obliczenia wydatków na ten cel z podstawy obliczenia podatku dochodowego za 1992 r.
Organy skarbowe przyjęły, że Jolanta P. nie uzyskała takiego uprawnienia, gdyż - stosownie do uzyskiwanej informacji Urzędu Miejskiego w O.W. - nabyty przez nią lokal znajduje się w budynku, który nie został wybudowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Budynek ten miał być przeznaczony dla najuboższych mieszkańców gminy. Następnie Rada Miejska postanowiła w uchwale z dnia 28 czerwca 1991 r. - przeznaczyć lokale mieszkalne w tym budynku do sprzedaży w drodze przetargu, ażeby uzyskać w ten sposób środki na realizację inwestycji mieszkaniowych.
W skardze do Sądu Administracyjnego Jolanta P. kwestionowała powyżej przedstawioną podstawę faktyczną ustaleń przyjętych w decyzjach organów skarbowych. Wskazywała na to, że stosownie do regulacji wynikających z ustawy o samorządzie terytorialnym oraz regulaminu organizacyjnego Urzędu Miasta O.W., miasto to prowadziło działalność gospodarczą. Prowadzenie inwestycji w zakresie budowy mieszkań, a następnie ich sprzedaż po to, ażeby środki w ten sposób uzyskane wykorzystywać dla dalszej działalności inwestycyjnej stanowi - według skarżącej - wyraźny przejaw takiej działalności.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 30 marca 1994 r. uchylił zaskarżoną decyzję ze względu na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy /art. 207 par. 2 pkt 3 Kpa/. Według Naczelnego Sądu Administracyjnego dotycząca procedury wadliwość zaskarżonej decyzji polega na bezkrytycznym oparciu rozstrzygnięcia na podstawie oświadczenia pochodzącego od organu gminy, że lokal mieszkalny nabyty przez podatniczkę nie został wybudowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W tym oświadczeniu zawarta została nie tyle informacja co do faktu, ale raczej ocena określonego stanu prawnego, tj. że prowadzenia działalności inwestycyjnej z zakresu budowy mieszkań nie należy kwalifikować jako prowadzenia działalności gospodarczej. Tymczasem, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, działalność gospodarcza to prawnie określona sytuacja, którą trzeba ustalić w oparciu o konkretne okoliczności faktyczne, a nie jest wystarczająca ocena Urzędu Miejskiego. Nazwanie, błędne nazwanie lub nienazwanie w ogóle faktycznie wykonywanej działalności gospodarczej nie przesądza jeszcze o jej istnieniu bądź nieistnieniu, tym bardziej, że na gruncie obowiązującego w roku 1992 prawa nie było prawnych przeszkód, ażeby gmina prowadziła działalność gospodarczą. Rozstrzygnięcie sprawy wymaga zatem ustalenia, czy nabyty przez podatniczkę lokal mieszkalny został wybudowany w ramach prowadzonej przez gminę działalności gospodarczej. W tym celu nie należało ograniczyć postępowania dowodowego - jak to wadliwie uczyniono w postępowaniu administracyjnym - do bezkrytycznego przyjęcia pisma gminy, ale należało przeprowadzić szersze postępowanie dowodowe, które powinno objąć okoliczności faktyczne istotne dla ustalonego zagadnienia, związane z budową budynku, jego przeznaczeniem, finansowaniem i kredytowaniem. Przedstawiając swą ocenę prawną co do przesłanek stwarzających podstawę do kwalifikowania działalności gminy jako prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 26 ust. 1 pkt 5 lit. "d" ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę na to, że gminy mogą - w odniesieniu do budownictwa mieszkaniowego - prowadzić działalność gospodarczą w dwóch zasadniczo odrębnych postaciach. Po pierwsze - w ramach wykonywania zadania dotyczącego zaspokojenia zbiorowego potrzeb wspólnoty w zakresie komunalnego budownictwa mieszkaniowego. Celem tej działalności nie jest uzyskiwanie zarobków /dochodu/ ale bezpośrednie zaspokajanie potrzeb mieszkalnych wybranych członków wspólnoty gminnej. Po drugie zaś gminy, przynajmniej w roku 1992, mogły prowadzić działalność gospodarczą, w tym dotyczącą budowy mieszkań, w typowy sposób dla działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm./. Według Naczelnego Sądu Administracyjnego: "Niezarobkowa działalność gospodarcza gminy polegająca na komunalnym budownictwie mieszkaniowym w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców gminy, a następnie sprzedaż wybudowanych w ten sposób w ramach tej działalności lokali mieszkalnych, nie uprawniają do ulgi podatkowej z art. 26 ust. 1 pkt 5 lit. "d" ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Inaczej rzecz jednak będzie się miała w przypadku, gdyby budynek wzniesiony został w ramach działalności gospodarczej, wykraczającej poza powyżej wskazane zadania i zakres. Poddając dalszej analizie określone stany faktyczne, Naczelny Sąd Administracyjny wyraził ocenę, że o ile zostanie ustalone prowadzenie budowy lub nawet jej dokończenie /realne dokończenie związane z niezbędnymi pracami budowlanymi/ w celu sprzedaży budynku lub lokalu mieszkalnego w takim budynku, to dawałoby to podstawę do subsumcji tak ustalonego stanu faktycznego pod normę art. 26 ust. 1 pkt 5 lit. "d" ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.