Przy ustalaniu wymiaru opłaty skarbowej od wartości rzeczy lub praw będących przedmiotem czynności cywilnoprawnej odlicza się wartość nakładów poczynionych przez nabywcę przed dokonaniem czynności cywilnoprawnej.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Izby Skarbowej (...) w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej od umowy sprzedaży udziałów w sprawie użytkowania wieczystego działki na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 13 czerwca 1989 r. SA/Wr 1280/88
oddala rewizję nadzwyczajną.
Aktem notarialnym z dnia 24 marca 1987 r. Tomasz i Janina małż. Ch. nabyli udział 7/8 części prawa wieczystego użytkowania nieruchomości położonej we Wrocławiu przy ul. W. 16 wraz z rozpoczętą na niej budową domu mieszkalnego. W umowie cenę kupna strony ustaliła na kwotę 3.557.750 zł. Tytułem opłaty skarbowej od powyższej czynności prawnej notariusz pobrał kwotę 355.780 zł.
Urząd Skarbowy we Wrocławiu wezwał nabywców do podwyższenia wskazanej w akcie notarialnym wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej, a następnie, na podstawie opinii biegłego, ustalił wartość nabytego udziału na sumę 4.915.700 zł i decyzją z dnia 27 czerwca 1988 r. Nr 322/88 dodatkowo wymierzył opłatę skarbową w kwocie 135.790 zł.
Od tej decyzji odwołanie wniósł Tomasz Ch.
Izba Skarbowa we Wrocławiu decyzją z dnia 7 października 1988 r. Nr PO V 824/M/65/88 utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję uznając, że przy określaniu wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej brak jest podstaw do uwzględnienia nakładów, jakie nabywcy poczynili na nieruchomości, kontynuując rozpoczętą przez zbywców budowę domu, przed datą zawarcia umowy kupna sprzedaży.
Wyrokiem z dnia 13 czerwca 1989 r. Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu uwzględniając skargę Tomasza Ch., uchylił decyzję Izby Skarbowej z dnia 7 października 1988 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Urzędu Skarbowego z dnia 27 czerwca 1988 r. oraz zasądził od Izby Skarbowej na rzecz Tomasza Ch. kwotę 4.000 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie.
W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że stanowisko organów podatkowych ustalających wymiar opłaty skarbowej od wartości nieruchomości bez odliczenia nakładów poczynionych przez nabywców przed zawarciem umowy, jest bezpodstawne. Zdaniem Sądu wobec bezspornego faktu dokonania nakładów przez nabywców, ich wysokość podlega odliczeniu od podstawy obliczenia opłaty skarbowej. Odmienna wykładnia art. 1 ust. 1 pkt 2 art. 9 ustawy o opłacie skarbowej narusza prawo, co w konsekwencji uzasadnia uchylenie zaskarżonych decyzji organów podatkowych.
Od powyższego wyroku rewizję nadzwyczajną wniósł Minister Sprawiedliwości, w której podniósł zarzut rażącego naruszenia art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 45 poz. 226/. Skarżący na podstawie art. 210 Kpa wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi Tomasza Ch. od decyzji Izby Skarbowej z dnia 7 października 1988 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezspornym jest, że przed sporządzeniem w dniu 24 marca 1987 r. aktu notarialnego, obejmującego umowę kupna sprzedaży udziału użytkowania wieczystego, przyszli nabywcy Janina i Tomasz Ch. przystąpili do kontynuowania budowy, zaawansowanej w 51,2 proc., angażując własne środki w kwocie 1.027.817 zł, które stanowiły ich nakłady na nieruchomość przed jej formalnym nabyciem.
Na tle tego stanu faktycznego w rewizji nadzwyczajnej wyrażony został pogląd, prezentowany również przez organy podatkowe, iż wartość nakładów nie podlega odliczeniu od podstaw wymiaru opłaty skarbowej, gdyż od czynności cywilnoprawnych podstawę wymiaru stanowi wartość rynkowa przedmiotu tej czynności w dniu jej dokonania, tj. w dniu 24 marca 1987 r. Według wywodów rewizji nadzwyczajnej art. 9 ust. 1 ustawy o opłacie skarbowej reguluje samodzielnie kwestię podstawy wymiaru tej opłaty. Nie chodzi tu o tzw. czystą wartość, to jest po odjęciu ewentualnych nakładów, długów i ciężarów, jak to ma miejsce przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, lecz o wartość rynkową.