W postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym zakaz reformationis in peius nie jest wyłączony.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Wojewody (...) w przedmiocie opłat rekultywacyjnych na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w warszawie z dnia 21 czerwca 1983 r. II SA 499/83:
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje NSA w Warszawie do ponownego rozpoznania.
(...) Skarga na decyzję organu administracji państwowej służy nie tylko stronie lecz również innym podmiotom, które mogą zwalczać decyzję administracyjną na niekorzyść strony /art. 197 pkt 2 i 3 Kpa/ i przede wszystkim w takich sytuacjach sąd administracyjny władny jest wydać orzeczenie niekorzystne dla strony.
Za stosowaniem zakazu reformationis in peius w postępowaniu przed Naczelny Sądem Administracyjnym przemawiają również te same względy, które uzasadniały potrzebę jej wprowadzenia do kodeksu postępowania cywilnego i kodeksu postępowania karnego, a mianowicie przede wszystkim to, by nie powodować wstrzymywania się przez zainteresowaną stronę z zaskarżeniem niekorzystnej w jej przekonaniu decyzji z obawy, by nowe rozstrzygnięcie sądowe nie było jeszcze mniej korzystne od zaskarżonego przez nią.
Potwierdzenie dla takiego stwierdzenia upatrywać można w zasadzie zawartej w art. 139 Kpa, według której organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.
Naczelny Sąd Administracyjny przyjmując w zaskarżonym wyroku, że określenie należności przypadających od (...) powinno było nastąpić stosownie do zasad i wysokości przewidzianych w ustawie obowiązującej w dacie nabycia działki nie dostrzegł, że unormowania zawarte w późniejszej ustawie odbiegają w sposób istotny od wcześniejszych i w sposób bardziej racjonalny regulują kwestię ochrony gruntów rolnych i leśnych za pomocą środków ekonomicznych /finansowych/. Przyjęte w nowej ustawie uregulowanie świadczy o zamiarze ustawodawcy ograniczenia stosowania tych środków wyłącznie do takich wypadków, gdy nabycie gruntów rolnych lub leśnych połączone jest z ich przeznaczeniem na inne cele, przez co zostają one rzeczywiście wyłączone z dotychczasowej produkcji. Obecnie opłatami mogą również być obciążeni właściciele i użytkownicy gruntów rolnych lub leśnych, którzy dla własnych potrzeb wyłączają część areału z dotychczasowej produkcji.
(...) Brak jest przekonywających argumentów przemawiających za stosowaniem różnych zasad obciążania osób wyłączających z produkcji należnościami i opłatami w zależności od tego, czy świadczenie takie ustalone zostały pod rządem ustawy dawnej czy nowej /por. wyrok SA/Gd 274/82 z dnia 1 września 1982 r. - OSPiKA 1983 z. 9 poz. 187 z glosą Józefa Paliwody/.
(...) Mimo braku w nowej ustawie wyraźnego przepisu o jej mocy wstecznej, Wojewoda mógł - stosownie do art. 3 in fine Kc, dopuszczającego wyjątki od zasady nieretroakcji w sytuacji, gdy moc wsteczna ustawy wynika z jej celu - oprzeć swoją decyzję na ustawie obowiązującej w dacie jej wydania.
W świetle przytoczonych rozważań (...) stanowisko Wojewody wyrażone w decyzji (...) nie narusza przepisów prawa i uchylenie tej decyzji przez Naczelny Sąd Administracyjny nie było uzasadnione.