Niedopuszczalne, a tym samym prowadzące do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem jest takie pytanie referendalne, którego skutkiem jest uzyskanie jedynie opinii społeczności lokalnej (referendum opiniodawcze), a nie wyraźne zobowiązanie organów jednostki samorządowej do podjęcia rozstrzygnięcia pozostającego w zakresie ich kompetencji.
Regulacje ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 706 z późn. zm.) nie przewidują w polskim systemie prawnym referendów lokalnych opiniodawczych a wyłącznie wiążące.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), sędzia NSA Mieczysław Markowski, sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 10 września 2015 r. sprawy ze skargi P. M., A. R. P., A. P., B. F., E. P., E. B., E. K., J. H., Ł. S., M.S., M. M., P. W., P. M., S. B., S. C., S. B. i T. M. na niedotrzymanie przez Sejmik Województwa P. terminu na podjęcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum w przedmiocie budowy w województwie p. regionalnego portu lotniczego oddala skargę
Wnioskiem z dnia 6 listopada 2014 r. P. M., występujący jako pełnomocnik inicjatorów referendum (grupy obywateli, w skład której wchodzą: [...]), wystąpił do Marszałka Województwa P. o przeprowadzenie referendum wojewódzkiego w przedmiocie budowy w województwie p. regionalnego portu lotniczego. Zaproponowano następującą treść pytania referendalnego: "Czy jest Pan/i za wybudowaniem w województwie p. regionalnego portu lotniczego?". Wraz z wnioskiem przedłożono karty z podpisami mieszkańców województwa. Wskazano, że w dniu 24 września 2014 r. dokonano zawiadomienia Marszałka o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum. Wniosek zainicjował następujący bieg zdarzeń:
- Sejmik Województwa P. powołał w dniu 6 listopada 2014 r. (uchwałą nr [...]) Komisję do sprawdzenia, czy wniosek odpowiada przepisom ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 706 z późn. zm.), dalej jako u.r.l. Komisja obradowała na posiedzeniach w dniach 6 i 12 listopada 2014 r. stwierdzając brak dokumentu pełnomocnictwa udzielonego pełnomocnikowi grupy inicjatywnej do sprawy przeprowadzenia referendum. W piśmie z dnia 19 listopada 2014 r. nr [...] Komisja zaleciła zwrot wniosku grupie inicjatywnej dla usunięcia stwierdzonego uchybienia w terminie 14 dni tj. do dnia 3 grudnia 2014 r. Brak ten został uzupełniony w dniu 21 listopada
2014 r.;
- w dniu 8 grudnia 2014 r. pełnomocnik inicjatora referendum wystąpił do Marszałka Województwa P. oraz Przewodniczącego Sejmiku Województwa P. o wydanie odpisu uchwały Sejmiku w sprawie wniosku o przeprowadzenie referendum wojewódzkiego dotyczącego budowy w województwie p. regionalnego portu lotniczego;
- w dniu 8 grudnia 2014 r. nowowybrany Sejmik Województwa P. powołał uchwałą nr [...] kolejną Komisję do sprawdzenia, czy wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum odpowiada przepisom u.r.l. Po przeprowadzeniu obrad
Komisja wystąpiła o podjęcie przez Sejmik uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum - postulując "przyjęcie wniosku".
W dniu 18 grudnia 2014 r. inicjator referendum złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku skargę na niedotrzymanie przez Sejmik Województwa P. terminu określonego w art. 18 u.r.l. na podjęcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum lokalnego, o którym mowa we wniosku z dnia 6 listopada 2014 r. W podstawie prawnej skargi wskazano art. 20 ust. 1 u.r.l. Wniesiono również o wydanie wyroku zastępującego - zgodnie z art. 20 ust. 3 tej ustawy - uchwałę organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie przeprowadzenia referendum. W uzasadnieniu skargi podkreślono brak wydania stosownej uchwały przez organ stanowiący w terminie trzydziestodniowym oraz to, że wniosek o przeprowadzenie referendum spełnia wszystkie wymagania formalne przewidziane prawem.
W odpowiedzi na skargę pełnomocnik organu wniósł o jej odrzucenie jako niedopuszczalnej z powodu braku zaistnienia przesłanki uprawniającej do zgłoszenia zarzutu niedotrzymania terminu referendum, o którym mowa w art. 20 ust. 1 u.r.l., ewentualnie o jej oddalenie w całości jako niezasadnej. Ponadto wskazano, że wybory samorządowe przeprowadzone w dniu 16 listopada 2014 r. spowodowały utratę mandatów przez dotychczasowych radnych - członków uprzednio powołanej przez Sejmik Komisji do sprawdzenia, czy wniosek mieszkańców odpowiada wymogom ustawy. Powyższe wymagało powtórzenia przez nowo wyłoniony Sejmik stosownej procedury związanej z dokonaniem oceny wniosku, co nastąpiło z dotrzymaniem wymaganego terminu. Jednocześnie podniesiono, że w dniu 22 grudnia 2014 r. została podjęta uchwała Sejmiku nr [...] odrzucająca wniosek o przeprowadzenie referendum lokalnego w przedmiocie budowy w województwie p. regionalnego portu lotniczego.