W tak zakreślonej kognicji sąd administracyjny, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji publicznej w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a., zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa (art. 149 § 1 p.p.s.a.). W przeciwnym razie Sąd skargę oddala, na podstawie art. 151 p.p.s.a.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 lipca 2012 r., sygn. akt II OSK 1031/12 (dostępny w CBOSA) wskazał, że pojęcie "bezczynności" rozumieć należy jako niewydanie w terminie decyzji lub postanowienia, względnie aktu lub czynności wskazanych w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Stan bezczynności występuje także wtedy, gdy organ podejmuje rozmaite działania, które jednak nie przynoszą rezultatu w postaci terminowego załatwienia sprawy (wydania stosownego, kończącego postępowanie aktu albo dokonania odpowiedniej czynności) - Z. Kmieciak "Przewlekłość postępowania administracyjnego s. 34.
Przedmiotem rozpoznawanej tu skargi jest bezczynność Wójta Gminy przejawiająca się w braku podjęcia działań związanych z wnioskiem strony skarżącej o zwrot nienależnie pobranej opłaty planistycznej wraz z odsetkami, a także przewlekłe prowadzenie postępowania w zakresie wypłaty przez ten organ części nadpłaconej opłaty planistycznej.
Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania zawartego w petitum skargi wskazać należy, że Sąd rozpoznający niniejszą skargę nie jest uprawniony do dokonywania wiążącej oceny zasadności tego wniosku. Dokonanie takiej oceny przez Sąd w niniejszej sprawie - toczącej się ze skargi na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania - byłoby przedwczesne i stanowiłoby wyjście poza granice tej sprawy. Jak bowiem trafnie podkreśla się w orzecznictwie, kognicja sądu administracyjnego w postępowaniu wywołanym skargą na bezczynność organu (odpowiednio też: na przewlekłe prowadzenie postępowania) ogranicza się tylko do badania, czy organ administracji miał wynikający z przepisów prawa obowiązek wydania aktu lub dokonania czynności, i czy uczynił to w przewidzianym terminie. W postępowaniu tym sąd nie bada natomiast sprawy pod kątem merytorycznym i nie ocenia przyczyn niepodjęcia przez organ czynności lub aktu, do którego był on zobowiązany na mocy odpowiednich przepisów prawa materialnego - jest to badane przez sąd dopiero w przypadku wytoczenia skargi na określone rozstrzygnięcie organu. W konsekwencji wyrok uwzględniający skargę na bezczynność organu administracji publicznej nie może dotyczyć kwestii mających wpływ na merytoryczną treść przyszłego aktu lub czynności (por. wyrok NSA z 15.12.2011 r., I OSK 1721/11, CBOSA). Sąd administracyjny pierwszej instancji nie może więc nakazać organowi wydania decyzji, postanowienia, innego aktu lub dokonania czynności o określonej treści (por. wyroki NSA: z 28.02.2013 r., II GSK 2172/11; z 15.03.29016 r., II OSK 1717/15 - CBOSA).