Obowiązek zapłaty jednorazowej opłaty /renty planistycznej/ pobieranej w razie zbycia nieruchomości, której wartość w związku z uchwaleniem nowego lub zmienionego planu wzrosła, wyklucza możliwość ustalenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zerowej stawki procentowej służącej naliczaniu tej opłaty.
Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Miasta na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody z dnia 10 kwietnia 2002 r. (...),w przedmiocie stwierdzenia nieważności par. 15 uchwały Rady Miasta (...) z dnia 1 marca 2002 r. w sprawie zmiany planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego Miasta - oddala skargę.
Przedmiotem skargi wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego przez Miasto jest rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody z dnia 10 kwietnia 2002 r. (...) dotyczące stwierdzenia nieważności par. 15 uchwały (...) Rady Miasta z dnia 1 marca 2002 r. w sprawie zmiany planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego Miasta obejmującej obszar ulicy P., obręb L. Opisane rozstrzygnięcie zostało podjęte na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /t.j. Dz.U. 2001 nr 142 poz. 1591 ze zm./ oraz zarzucało istotne naruszenie przez Radę Miasta art. 36 ust. 3 i 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym /t.j. Dz.U. 1999 nr 15 poz. 139 ze zm./.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego podniesiono, że w par. 15 uchwały Rada Miasta ustaliła stawkę procentową służącą naliczeniu przez Burmistrza Miasta opłaty, o której mowa w art. 36 ust. 3 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, w wysokości "0" procent do zastosowania w razie zbycia przez właściciela nieruchomości objętej planem, w okresie 5 lat od dnia jego obowiązywania. Organ nadzoru wskazał, że zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego określa się stawkę procentową służącą naliczeniu opłaty, o której mowa w art. 36 ust. 3. Tamże zapisano, że jeżeli wartość nieruchomości wzrosła, w związku z uchwaleniem lub zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę, określoną, w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości, w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30 procent wzrostu wartości nieruchomości. Natomiast zgodnie z art. 36 ust. 9 ustawy ustalenie wysokości tej opłaty /określanej jako renta planistyczna/ następuje w drodze decyzji wójta, burmistrza albo prezydenta miasta bezzwłocznie po otrzymaniu wypisu z aktu notarialnego, przesłanego zarządowi gminy przez notariusza, w terminie 7 dni od dnia sporządzenia umowy zbycia nieruchomości, w formie aktu notarialnego /art. 36 ust. 8/. Organ nadzoru uważa, że bezwzględnym obowiązkiem jest określenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego stawki procentowej. Obowiązek ten zawarty w przepisach rangi ustawowej ma moc bezwzględnie obowiązującą i tym samym jego spełnienie nie może zostać wyłączone mocą rozstrzygnięć organu stanowiącego gminy. Ustalenie przez radę gminy stawki procentowej w wysokości "0" procent skutkuje, iż de facto właściciel lub użytkownik wieczysty w przypadku zbycia nieruchomości przed upływem 5 lat od daty wejścia w życie miejscowego planu lub jego zmiany będzie "zwolniony" z obowiązku uiszczenia jednorazowej opłaty /w przypadku wzrostu wartości zbywanej nieruchomości/ na mocy powszechnie obowiązującej uchwały organu stanowiącego gminy. Bezprzedmiotowy byłby wówczas zapis art. 36 ust. 9 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, ponieważ ustalenie "0" procent stawki procentowej służącej naliczeniu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jednorazowej opłaty nie pozwoli na jej pobranie w żadnej wysokości. Na obowiązek uiszczenia przez właściciela jednorazowej opłaty wskazuje również Naczelny Sąd Administracyjny, który w sentencji wyroku IV SA 899/97 z dnia 28 kwietnia 1999 r. /nie publ./ stwierdził, że "Istota obowiązku uregulowanego w art. 36 ust. 3 ustawy z 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym, stanowiącego formę tzw. renty planistycznej, sprowadza się do konieczności uregulowania przez właściciela opłaty w razie łącznego wystąpienia dwu przesłanek, tj. zmiany wartości nieruchomości w następstwie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub jego zmiany oraz zbycia nieruchomości przed upływem 5 lat od daty wejścia w życie uchwalonego planu bądź dokonanej w nim zmiany". Dlatego też, zdaniem organu nadzoru, ustalenie przez Radę Miasta w par. 15 badanej uchwały stawki procentowej w wysokości "0" procent jest rażącym naruszeniem art. 36 ust. 3 i 9 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, ponieważ wyłącza ustawowy obowiązek ustalenia przez burmistrza jednorazowej opłaty w sytuacji, gdy w wyniku uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wartość nieruchomości wzrosła, a jej właściciel lub użytkownik wieczysty ją zbywa przed upływem 5 lat od daty wejścia w życie miejscowego planu lub jego zmiany, oraz wyłącza ustawowy obowiązek uiszczenia przez właściciela opłaty w takiej sytuacji.