Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Kołodziej (spr.), Sędziowie WSA Danuta Kania, Adam Lipiński, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Sylwia Mikuła, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2014 r. sprawy ze skargi M. S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] marca 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] lutego 2014 r.; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości; 3. zasądza od Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz skarżącego M. S. kwotę 257 (słownie: dwieście pięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją nr [...] z dnia [...] lutego 2014 r., na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), odmówił M. S. przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.
W uzasadnieniu podał, że wymienione w art. 83 powołanej ustawy przesłanki przyznania świadczenia w drodze wyjątku muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie nawet jednej z nich wyklucza możliwość jego przyznania. Jedną z nich jest brak niezbędnych środków utrzymania. Organ stwierdził, iż z dołączonej do wniosku dokumentacji wynika, iż dochód rodziny wynosi 2.227,80 zł brutto, a wykazany średni miesięczny dochód na osobę w rodzinie wynosi 1.113,90 zł brutto i jest wyższy od kwoty najniższej emerytury, która od dnia 1 marca 2013 r. wynosi 831,15 zł. Nie można zatem uznać, że wnioskodawca pozostaje bez niezbędnych środków utrzymania.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy M. S. wskazał przede wszystkim, że podana w decyzji kwota 2.227,80 zł jest tylko podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej przez jego żonę działalności gospodarczej, a realny przychód miesięczny wynosi 1.600 zł. Natomiast przychód roczny wynosi około 17.000 zł, z czego realnym zarobkiem jest około 30 % tej kwoty, czyli szacunkowo 400 zł miesięcznie. Wnioskodawca przedstawił również swoją ciężką sytuację zdrowotną i bytową.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją nr [...] z dnia [...] marca 2014 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 267), podjętą po ponownym rozpatrzeniu sprawy, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
W uzasadnieniu podał, że przyznanie świadczenia na podstawie art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest możliwe, jeżeli wnioskodawca łącznie spełnił następujące warunki:
- jest lub był osobą ubezpieczoną lub członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,
- nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,
- nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,
- nie ma niezbędnych środków utrzymania.
Organ stwierdził, iż po ponownym rozpatrzeniu sprawy nadal nie stwierdzono przesłanek umożliwiających pozytywne załatwienie sprawy, albowiem wnioskodawca nie jest pozbawiony niezbędnych środków utrzymania. Prowadzi on wspólne gospodarstwo domowe z żoną, a podstawa wymiaru składek żony z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wynosi 2.227,80 zł. Zatem dochód na osobę w rodzinie wynosi 1.113,90 zł miesięcznie i przekracza kwotę brutto najniższej emerytury, która od 1 marca 2014 r. wynosi 844,45 zł miesięcznie.
Prezes ZUS podkreślił, że przepis art. 83 ust. 1 uzależnia przyznanie świadczenia w drodze wyjątku od wykazania braku niezbędnych, a nie niewystarczających środków utrzymania. Ocena tej niezbędności musi być dokonana z uwzględnieniem potrzeb służących zaspokojeniu minimum egzystencji. Natomiast okoliczność ponoszenia dodatkowych kosztów wynikających z choroby, nie może skutkować przyznaniem renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.