Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Werpachowska (spr.), Sędziowie WSA Ewa Kwiecińska, Iwona Maciejuk, Protokolant sekretarz sądowy Marcin Borkowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 czerwca 2018 r. sprawy ze skargi małoletniego A.K. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego W.K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] kwietnia 2017 r.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku W. K. przedstawicielki ustawowej A. K. o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym ojcu w drodze wyjątku, decyzją z dnia [...] kwietnia 2017 r.
nr [...], na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.), dalej "ustawa o emeryturach i rentach z FUS", odmówił przyznania renty w drodze wyjątku.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy decyzją z dnia [...] września 2017 r. nr [...]utrzymał w mocy decyzję własną z dnia [...] kwietnia 2017 r.
W uzasadnieniu podał, że przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku na podstawie art. 83 powołanej ustawy jest możliwe, gdy spełnione są następujące przesłanki: wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym, nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności, nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek, nie ma niezbędnych środków utrzymania. Organ podniósł, że warunki określone w wyżej cytowanym przepisie muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie nawet jednego z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Wyjaśnił, że renta rodzinna jest pochodną świadczenia osoby zmarłej. W związku z powyższym w pierwszej kolejności bada się uprawnienia do świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej, a następnie przez wnioskodawcę - członka rodziny po osobie zmarłej.
W sprawach świadczeń w drodze wyjątku ważne są przyczyny niespełnienia wymogów do uzyskania uprawnień w trybie zwykłym. Konieczne jest zbadanie, czy brak tych uprawnień nie był spowodowany szczególnymi okolicznościami w postaci trudnych do przezwyciężenia przeszkód, zdarzeń lub trwałych stanów, na które osoba ubezpieczona nie miała wpływu.
Prezes ZUS wskazał, iż przez szczególne okoliczności, rozumie się wydarzenia o charakterze nadzwyczajnym, które wbrew zamiarom i woli ubezpieczonego stanowią niemożliwą do przezwyciężenia przeszkodę w kontynuowaniu zatrudnienia. Niespełnienie przez ojca dzieci powyższego warunku powoduje, że nie można skutecznie domagać się renty rodzinnej w drodze wyjątku, jako że prawo do tego świadczenia jest pochodną prawa przysługującego ubezpieczonemu.
Z akt sprawy wynika, że na przestrzeni [...] lat życia ojca dziecka udokumentowano 3 lata, 2 miesiące okresów składkowych. W 10-leciu poprzedzającym dzień śmierci ojca dziecka, zamiast wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych - 3 lata i 2 miesiące tych okresów. W okresach od [...] kwietnia 2001 r. do [...] września 2006 r. i od [...] kwietnia 2010 r. do [...] czerwca 2014 r., ojciec dziecka nie wykonywał pracy ani innej działalności podlegającej opłacaniu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Prezes ZUS wskazał, że we wskazanych okresach nie była wobec ojca dziecka orzeczona całkowita niezdolność do pracy, zatem przyczyną braku uprawnień do renty w trybie zwykłym nie był stan zdrowia lub inne zdarzenie zewnętrzne, niezależne od woli ubezpieczonego, którego nie można było przewidzieć i któremu nie można było zapobiec.