Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Werpachowska, Sędzia WSA Iwona Dąbrowska, Asesor WSA Sławomir Antoniuk (spr.), Protokolant Beata Gibzińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 marca 2008 r. sprawy ze skargi K. F. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] sierpnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku - oddala skargę -
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] sierpnia 2007 r., nr [...] utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] lipca 2007 r., nr [...] odmawiającą K.F. przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.
Z akt administracyjnych i ustaleń organu wynika następujący stan faktyczny i prawny sprawy:
Wnioskiem z dnia [...] kwietnia 2007 r. K.F. zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej Prezesa ZUS) o przyznanie na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zm.) renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku. W uzasadnieniu wniosku zainteresowany podniósł, iż ZUS odmówił mu przyznania renty chorobowej w trybie zwykłym z powodu nieopłacenia składek na ubezpieczenie społeczne w okresie ostatnich 5 lat. Wskazał ponadto, iż z powodu choroby [...] nie może podjąć zatrudnienia. Obecnie nie uzyskuje jakiegokolwiek dochodu, prowadzi z żoną, która również nie posiada środków utrzymania, wspólne gospodarstwo domowe. Dodał ponadto, iż w swym życiu przepracował ok. 25 lat.
Decyzją z dnia [...] lipca 2007 r., Prezes ZUS odmówił przyznania K.F. wnioskowanego świadczenia. Uzasadniając rozstrzygnięcie, organ podniósł, że na przestrzeni [...] lat życia wnioskodawca udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 23 lata, 4 miesiące i 23 dni. W dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy zainteresowany udowodnił zaledwie 1 rok, 6 miesięcy i 3 dni, zamiast wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W latach 1992 - 1994 oraz 1995 - 1997 wystąpiły przerwy w ubezpieczeniu wnioskodawcy. Ponadto ostatni udowodniony okres składkowy przypada na dzień [...] grudnia 1998 r. Po tej dacie, do czasu powstania całkowitej niezdolności do pracy w sierpniu 2006 r., tj. przez ponad 7 lat, mimo prowadzonej działalności gospodarczej, zainteresowany nie opłacał składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Tym samym nie zostały wykazane szczególne okoliczności uniemożliwiające przezwyciężenie przez stronę przeszkód w kontynuowaniu ubezpieczenia i nabyciu uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Organ wskazał ponadto, iż prowadzenie działalności gospodarczej bez opłacania należnych składek na własne ubezpieczenie, jako świadome zaniechanie kontynuowania ubezpieczenia nie stanowi szczególnej okoliczności w rozumieniu art. 83 ust. 1 ww. ustawy.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, zakończonej powyższą decyzją, K.F. podniósł, że jego sytuacja zdrowotna i materialna nie uległa zmianie. W dalszym ciągu pozostaje pod opieką szpitala [...] i jest leczony [...]. Stan zdrowia nie pozwala odwołującemu się podjąć pracy, wobec czego nie jest on w stanie pozyskać środków pieniężnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
Nie znajdując podstaw do uwzględnienia wniosku odwoławczego, Prezes ZUS decyzją z dnia [...] sierpnia 2007 r., utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ podniósł, że do przyznania świadczenia w drodze wyjątku wszystkie przesłanki, o których mowa w art. 83 powołanej ustawy, powinny być spełnione łącznie, a brak choćby jednej z nich wyklucza możliwości przyznania świadczenia. Z akt sprawy nie wynikają zaś szczególne okoliczności, na skutek których K.F. nie nabył uprawnień do świadczenia ustawowego. Prezes ZUS podkreślił, iż za szczególną okoliczność, na potrzeby stosowania art. 83, uważa się wyłącznie zdarzenie lub trwały stan wykluczający aktywność zawodową konkretnej osoby, z powodu niemożności przezwyciężenia ich skutków. Orzeczeniami lekarza orzecznika ZUS z dnia [...] stycznia 2007 r. wnioskodawca został uznany za trwale częściowo niezdolnego do pracy od 2005 r., a za całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji od sierpnia 2006 r. do stycznia 2009 r. Od ustania okresu składkowego, tj. [...] stycznia 1999 r. do czasu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy, przez 7 lat i 8 miesięcy, odwołujący się nie podjął pracy popartej opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne w celu zapewnienia sobie w przyszłości uprawnień do świadczenia z tego ubezpieczenia. W tym okresie wnioskodawca nie legitymował się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy, a zatem nie istniały przeszkody do kontynuowania ubezpieczenia. Z akt sprawy natomiast wynika, iż od dnia [...] stycznia 1999 r. odwołujący się kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej i podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu, lecz nie odprowadzał wymaganych składek emerytalnych i rentowych. Natomiast, ze złożonego przez stronę "Oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym i o sytuacji materialnej" z dnia [...] maja 2007 r. wynika, iż wnioskodawca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej dopiero w dniu [...] maja 2007 r. z powodu choroby. Dokonanie takiego wyboru drogi życiowej nie może być uznawane za szczególną okoliczność, która stanowi przesłankę niezbędną do przyznania świadczenia w drodze wyjątku.